ترانۀ «جمعه»، یک ‌سال پس از واقعۀ «سیاهکل» که در جمعه نوزدهم بهمن ماه سال 1349 اتفاق افتاد سروده شده است. «اسفندیار منفردزاده» که از زمان دانشجویی و تحصیل خود در شهرهای «برلین» و «وین»، سری پرشور و دلی با جریانات سیاسی ـ اجتماعی روز داشت در مصاحبه‌ای از تعلق خاطرش با واقعۀ سیاهکل می‌گوید. اینکه مترصد و در پی این بوده تا این رویداد را با ترانه و آهنگی پیوند بزند و به سهم خود ادای دینی بکند.

آن‌طور که خود می‌گوید، اول سراغ هم‌محله‌ای قدیمی و دوست دوران نوجوانی خود «احمدرضا احمدی» می‌رود و با شرح احساسی که از حال و هوای عصرهای جمعه دارد از او می‌خواهد که آن را در سروده‌ای به کلام بکشد. «احمدرضا احمدی» اما به هر دلیل از این‌کار سر باز می‌زند و در عوض «شهیار قنبری» را که حالا در ترانه‌سرایی نامی آشناست به او پیشنهاد می‌کند.

و این حکایت دغدغه و بغض پنهان در غروب جمعه بوده تا عصر جمعه‌ای که آن دو را در خانۀ «اسفند»، روبروی سازمان سینما پیام، در کنار هم می‌نشاند تا ترانه ـ آهنگی برای «خداحافظ رفیق» «امیر نادری» فراهم بیاورند.

آنجا یک‌بار دیگر «اسفندیار منفردزاده» ـ بی‌آنکه اشاره‌ای به واقعۀ سیاهکل که سال قبلش رخ داده داشته باشد ـ برای ترانه‌سرای جوان، از حس خود و حال و هوای عصرهای جمعه می‌گوید. 

«شیهار قنبری» با درک این احساس و حالتی که از کلافگی به آدمی دست می‌دهد، سرودن ترانه ‌را دست می‌گیرد و از چشم و نگاه «منفردزاده»، ملالتی که در عصر جمعه است را می‌بیند: توی قاب خیس این پنجره‌ها، عکسی از جمعۀ غمگین می‌بینم. . . .؛ و استمرار خفقانی که هست را در: نفسم در نمیاد، جمعه‌ها سر نمیاد. کاش می‌بستم چشمامو، این ازم برنمیاد.

هفت سال بعد از انتشار این ترانه، ‌بار دیگر جمعه‌ای دیگر در تاریخ مبارزات مردمی ایران، رخت عزا تن می‌کند و سیاه‌پوش می‌شود. جمعه‌ای که هفدهم شهریور ماه سال پنجاه و هفت است. هنوز روزی از وقوع این کشتار نگذشته که نسخۀ دوم ترانۀ «جمعه» در تنظیم و اجرایی تازه، با ریتمی نظامی و تمی کوبنده به بازار می‌آید.

«اسفندیار منفردزاده»، در اجرای صدای چکش‌واری که در شروع نمونۀ بازخوانی شدۀ این ترانه می‌شنویم؛ از کوبش ضربه‌های بر هم دو پاره سنگ، و در ادامه از صدای «اسفندیار قره‌باغی»، خوانندۀ سرود مشهور «ای ایران»، برای بخش کورال و همسرایی بهره گرفته بود و «فرهاد» که این‌بار آن‌را با حس و حالی متفاوت از اجرای اول می‌خواند. 

این اجرای تازه با نام «جمعه برای جمعه»، در همدلی با واقعۀ جمعۀ سیاه 17 شهریور منتشر شد و بعد از واقعۀ «سیاهکل» پیوندی همیشه با آن رویداد تاریخی نیز دارد. 

 ترانۀ «جمعه»، یک ‌سال پس از واقعۀ «سیاهکل» که در جمعه نوزدهم بهمن ماه سال 1349 اتفاق افتاد سروده شده است. «اسفندیار منفردزاده» که از زمان دانشجویی و تحصیل خود در شهرهای «برلین» و «وین»، سری پرشور و دلی با جریانات سیاسی ـ اجتماعی روز داشت در مصاحبه‌ای از تعلق خاطرش با واقعۀ سیاهکل می‌گوید. اینکه مترصد و در پی این بوده تا این رویداد را با ترانه و آهنگی پیوند بزند و به سهم خود ادای دینی بکند.

آن‌طور که خود می‌گوید، اول سراغ هم‌محله‌ای قدیمی و دوست دوران نوجوانی خود «احمدرضا احمدی» می‌رود و با شرح احساسی که از حال و هوای عصرهای جمعه دارد از او می‌خواهد که آن را در سروده‌ای به کلام بکشد. «احمدرضا احمدی» اما به هر دلیل از این‌کار سر باز می‌زند و در عوض «شهیار قنبری» را که حالا در ترانه‌سرایی نامی آشناست به او پیشنهاد می‌کند.

و این حکایت دغدغه و بغض پنهان در غروب جمعه بوده تا عصر جمعه‌ای که آن دو را در خانۀ «اسفند»، روبروی سازمان سینما پیام، در کنار هم می‌نشاند تا ترانه ـ آهنگی برای «خداحافظ رفیق» «امیر نادری» فراهم بیاورند.

آنجا یک‌بار دیگر «اسفندیار منفردزاده» ـ بی‌آنکه اشاره‌ای به واقعۀ سیاهکل که سال قبلش رخ داده داشته باشد ـ برای ترانه‌سرای جوان، از حس خود و حال و هوای عصرهای جمعه می‌گوید. 

«شیهار قنبری» با درک این احساس و حالتی که از کلافگی به آدمی دست می‌دهد، سرودن ترانه ‌را دست می‌گیرد و از چشم و نگاه «منفردزاده»، ملالتی که در عصر جمعه است را می‌بیند: توی قاب خیس این پنجره‌ها، عکسی از جمعۀ غمگین می‌بینم. . . .؛ و استمرار خفقانی که هست را در: نفسم در نمیاد، جمعه‌ها سر نمیاد. کاش می‌بستم چشمامو، این ازم برنمیاد.

هفت سال بعد از انتشار این ترانه، ‌بار دیگر جمعه‌ای دیگر در تاریخ مبارزات مردمی ایران، رخت عزا تن می‌کند و سیاه‌پوش می‌شود. جمعه‌ای که هفدهم شهریور ماه سال پنجاه و هفت است. هنوز روزی از وقوع این کشتار نگذشته که نسخۀ دوم ترانۀ «جمعه» در تنظیم و اجرایی تازه، با ریتمی نظامی و تمی کوبنده به بازار می‌آید.

«اسفندیار منفردزاده»، در اجرای صدای چکش‌واری که در شروع نمونۀ بازخوانی شدۀ این ترانه می‌شنویم؛ از کوبش ضربه‌های بر هم دو پاره سنگ، و در ادامه از صدای «اسفندیار قره‌باغی»، خوانندۀ سرود مشهور «ای ایران»، برای بخش کورال و همسرایی بهره گرفته بود و «فرهاد» که این‌بار آن‌را با حس و حالی متفاوت از اجرای اول می‌خواند. 

این اجرای تازه با نام «جمعه برای جمعه»، در همدلی با واقعۀ جمعۀ سیاه 17 شهریور منتشر شد و بعد از واقعۀ «سیاهکل» پیوندی همیشه با آن رویداد تاریخی نیز دارد.

فرهاد و اسفندیار منفردزاده - جمعه (زمزمه)ا

در تلاش برای ابرازِ روحِ زمانه.| Trying to reflect the zeitgeist.

همیشه قصه این بوده یا مرگ قصه یا آدم
ته دریاچه های عشق میجوشند چشمه های غم

Here I publish everything that is beautiful to hear.  Sometimes I whisper to myself a poem, a song, maybe you will like it. 
 
چه بهتر که صداها و موسیقی های خوب را با هم تقسیم کنیم و بشنویم. 
هر چیزی و اینجا می‌شنوید ارزش شنیدن دارد پادکست ها و موسیقی ها و... همه با دقت انتخاب شده اند. 


ir.yashar@gmail.com

قتیل راضی هست اما قاتل راضی نمیشود..

فرهاد و اسفندیار منفردزاده - جمعه (زمزمه)ا

Alef EHtesham