▨ نام شعر: اسماعیل (یک شعر بلند)
▨ شاعر: رضا براهنی
▨ با صدای: رضا براهنی
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
ـــــــــــــــــ
دکتر براهنی این شعر بلند را در رثای اسماعیل شاهرودی سروده و با عبارات زیر به او تقدیم کرده است:
«تقدیم به خاطره‌ی مخدوش دوستم اسماعیل شاهرودی [آینده] که در پاییز شصت در تهران مُرد.»

دکتر براهنی حدود نیمی از شعر بلند اسماعیل را دکلمه کرده است. اما بقیه‌ی شعر، به دلیل خستگی ایشان دکلمه نشده و شوربختانه صدای شاعر موجود نیست.

زمان تقریبی خوانش، ۴۳ دقیقه است و متن شعر مرتبط با آن در ۵ قسمت متوالی، با ذکر بازه‌ی زمانی مرتبط به‌آن آمده است.

رضا براهنی | شعر بلند اسماعیل | پالایش شده

▨ نام شعر: ماه (از کتاب خطاب به پروانه‌ها)
▨ شاعر:رضا براهنی
▨ با صدای: شاعر
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
ــــــــــــــــــ
تقدیم نامه‌ی شاعر: به محمد نوری و آواز نیمایی‌اش
_________________________
شیدایی خجسته که از من ربوده شد
- با مکرهای شعبده باز سپیده‌ای که دروغین بود-
پیغمبری شدم که خدایش او را از خویش رانده بود
مسدود مانده راه زبان نبوتش
من آن جهنمم که شما رنج‌هاش را       در خواب‌هایتان تکرار می‌کنید
خورشید، هیمه‌ای است مدور که در من است
یک سوزش مکرر پنهانی       همواره با من است
و چشم‌های من، خاکستری‌ست که از عمق‌های آن
ققنوس‌های رنج جهان می‌زایند
تنهایَم
از آن زمان که      شیدایی خجسته‌ام از من ربوده شد


اینک منم
مردی که در صحاری عالم     گم شد
مردی که بر بنادر میثاق و آشتی      بیگانه ماند
مغروق آب‌های هزاران خلیج دور
پیغمبری که خواب ندارد

چون شانه‌های شاد بلندش     تعطیل شد      تعطیل شد       زیبایی جهان
آن بغبغوی داغ در ایوان عاشقان
آن چشمه‌سار پچپچه کارام می‌خلید    در صبحدم     در گوش هوش     تعطیل شد
سودای نرم زخمه به تار بزرگوار     در شامگاه      تعطیل شد
تاریکی جهان حق من است     حق من است تاریکی جهان

با پرچم عزا
ماهي غريب مي گذرد از فراز شب
آخر چگونه جان متحمل شود
باد پلشت فاجعۀ انهدام را؟

هان بنگريد
اين دائمي است
اين رؤيت جنازه
اين رؤيت جنازۀ بي غسل و بي كفن

بر صحن ماهتاب   با پرچم عزا
اسبي كه شيهه مي زند از خواب هاي مناسبي است بي سوار
اسب عزاست  بر صحن خواب    بر صحن ماهتاب

ميثاق داشتم   با كهكشان روشن آينده    بر پهنۀ مدائن خورشيدي
هان بنگريد!
شهري كهن شدم
شهري كه لاشه اش   در هرم آفتاب كويري نشانده است
پيرنگ آرواره و دندان را.

آخر چگونه باز بسازد،جهان مرا؟
اين دائمي است
اين رؤيت جنازه
شهر كهن    بي غسل و بي كفن

با پرچم عزا
ماهي غريب مي گذرد از فراز شب
من مي شناسمش
ماه من است
ماهي كه زخم فاجعه اي چرك كرده را    بر سينه مي برد
گرگي گرسنه،بال درآورده،مي پرد    دنبال ماه    در آسمان
اين خواب نيست!
كابوس هاي شومي، از اين بدتر
من ديده ام به روز، به بيداري
گرگ گرسنه مي رود    همواره مي درد    همواره مي درد

سيلي    سيلي زنان    مي غرد       در روبه رو
پيرنگ آرواره و دنبال شهر،شهر كهن را خواهد ريخت   اين سيل
در كام كوسۀ دقيانوس
در زور آب      كوسه زمان را مي بلعد
و تخم بي زماني بي رنگ را         در آب
در مجمع الجزاير مرجاني        مي زايد.
با طوطي ملون چشماني   كه رنگ هايش را     مي ريخت بر زبانش
و عشق را،من عاشقم را،از صبح صادق رعنايان،تقليد مي كرد
با شيوه هاي شعبده باز سپيده اي كه دروغين بود
شيدايي خجسته ام از من ربوده شد
ماهي غريب مي گذرد از فراز شب
با پرچم عزا.
هان بنگريد!
▨
بیست و یکم آبان ۱۳۶۹ - تهران
از کتاب خطاب به پروانه ها، صفحه ۲۱

رضا براهنی | ماه

▨ شعر: خطاب به پروانه‌ها
▨ شاعر: رضا براهنی
▨ با صدای: رضا براهنی
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
ــــــــــــــ
شبانه‌روز من از سرسرای سبز سروهای شما می گذشت
پروانه‌های از جان گذشته‌ی گذشته و آینده
حرامیانی که ماه‌های مرا از آسمان‌ها، از فصل‌ها و از رواق‌های عاشقانه به یغما می‌بردند
اکنون تسلیم می‌شوند
هان بنگرید! من، پهلو به پهلوی خیل نهنگ‌های جوان غوطه می‌خورم
فانوس فلس‌هاي ماهيان اقيانوس ... بر منظر من است
در مرتع سماع هزاران هزار كوسه ... گرداب‌هاي سرخ جهان را مي‌رقصانم
و پله‌هاي قزل‌آلا ... از چشم‌هاي من ... هماره مسافر‌هاي زيبا را ... به كهكشان كشف‌هاي
جديدم مي‌آورند
شبكور‌هاي كيهاني
در ظلمتي ابدي مي‌چرخند
اما من
يك آسمان نو
از عشق ِ آفتاب‌هاي جوان آفريده ام
از آسمان نهفته نخواهم داشت
كه چشم‌هاي من همه را ديده ‌‌ست
ماهي دو‌شقه مي‌گذرد از كنار ابر
چون ذوالفقاري بي‌قبضه
ديده ‌‌ست چشم‌هاي من همه را ديده‌ ست
حرامياني كه ماه‌هاي مرا از آسمان‌ها، از فصلها و از رواق‌هاي عاشقانه به يغما مي‌بردند
اكنون
تسليم مي‌شوند
شبانه‌روز من از سر‌سراي سبز سرو‌هاي شما می‌گذشت
پروانه‌هاي از جان گذشته‌ي گذشته و آينده
از چشم آدميان، روزي
يا مثل خداي رومي پنهان خواهم شد
يا مثل شمس هموطنم
در غوغایی مشكوك و رمزواره و گستاخ جان خواهم داد
با چشم باز در صف نظارگان بايستيد؛ پهلو به پهلوي خيل نهنگ‌هاي جوان
غوطه مي‌خورم
ديده‌ ست چشم‌هاي من همه را
ديده ست
▨
هشتم تا دهم خرداد ماه ۱۳۷۰
تهران
از کتاب خطاب به پروانه ها، صفحه ۴۱

رضا براهنی |  خطاب به پروانه‌ها

▨ شعر: رویای روبرو
▨ شاعر: رضا براهنی
▨ با صدای: رضا براهنی
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
ـــــــــــــــــــــــــــــ
کجایی کجایی؟ می‌گفتند در باغ‌های کیوی خرگوش‌های کوچولو.
به این کجا و آن کجا می‌جنباندند گوش‌هاشان را در باغ‌های کیوی.
از آن نگاه بیضی بلند ترکمنی زبانه می‌کشید بهاری سه روزه
زنی به پشت کرکره‌های حصیر گیوه‌هایش را از پا درمی‌آورد وَ بی‌خیال و دور از شهر پرنده‌وار می‌خواند.
وَ باغ‌های کیوی به شکل خواب پراکنده پشت دریاچه لميده بودند
وَ حالا لباس‌هایش را درمی‌آورد.
دوچرخه‌ای پنچر کنار پنجره افتاده بود.
کجایی کجایی؟ می‌گفتند در باغ‌های کیوی
تمامی تصویرها به روی قایق سبزی سوار بودند وَ از قرن هشتم هجری به سوی قرن چهارده میلادی می‌آمدند.
وَ ما کجا بودیم؟ من و تو کجا؟
وَ شاهزاده خانمی از برگ در پشت کرکره‌های حصیر برهنه بود
ربوده بود شاعر را خوابی سپید
وَ باغ‌های کیوی
▨
۷۲/۳/۱۳ - تهران
از کتاب خطاب به پروانه‌ها صفحه ۱۱۴

رضا براهنی | رویای روبرو (باغ‌های کیوی)

▨ نام شعر: با پیکانِ چشمِ آهو
▨ شاعر: رضا براهنی
▨ با صدای: شاعر
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
با پیکان ِ چشم ِآهو کورم کورم
اما بهارم اسیر ِ بهار
پلنگش را با چشمانش هرکس رام کرده
رامم اسیر ِ بهارم
پوشیده با نامی و همان قفس
اکنون سراسر ِ جانم بی‌خواب بی‌نفس
اسیر ِ بهارم اسیر ِ بهار رامم
از بالا بالای بالا صدای پایت را روشن می‌شنوم
پاهایت نامم را به آسمان و زمین می‌گویند وقتی که راه می‌روند
پنهان هستیم از دور در نجواهای آدم‌هایی که وقتی نام‌هاشان را می‌گوییم
نمی‌دانند که نام ِ یکدیگر را می‌گوییم
و نمی‌دانند چرا چرا نام ِ یکدیگر را می‌گوییم
و حالا برگشتی
از پشت گوش‌هایت نامم پیوسته آویزان بادا بادا
من به هر سایه‌ی رودررو نام ِ تو را می‌گویم
تو بگو با هر سایه‌ی رودررو که مرا می‌بینی در او
آوایی با ضامن ِ دورش و قزل‌آلای یک چشمی پرگوشت و کمینگاهش دریایی تنها با یک ماهی
رازی با چاقو چاقویی بی‌راز
آوایی از ناگهان
زاییدن در رویایی سه
نون ِ شیرین ِپستان‌ها
آبی یا سبز یا میشی یا یشم با همه با هم ناممکن بی همه بی هم ناممکن نامش چشم
سارایی با ابروهای ساده
و موَشّح در معکوس  ۸ِی  قدسی، قدسی و شهوانی با هم  پیش از این سطر ِ ما قبل ِ آخر


در دریایی چسبان تنهای ِ تنها در یک ماهی]
ماهی ماهی با پیکان ِ چشم ِ آهو
ناممکن
تا ابد ناممکن
[آهو
▨
۱۳۷۴/۷/۲ - تهران
این شعر سرآغازی است بر؛
 ده قطعه از باز شکستن در سی قطعه‌ی نو برای رویا و عروسی و مرگ  
از مجموعه‌ شعر ِ پس باده پیمایی با اژدها در تموز‌
______________________
پی‌نوشت؛
مُوَشِّح به قطعه شعری می‌گویند که اگر حروف اول ابیات یا مصاریع آن راجمع کنیم، نام کس یا چیزی فراهم آید؛ مانند رباعی زیر که از اجتماع حروف نخستین مصراع‌های آن، کلمه‌ی «بوسه» حاصل می‌شود؛
بردی دل من، من از تو آن می طلبم
وز گم شده‌ی خویش نشان می طلبم
سرمصرع ِ هر کلام حرفی دارد
هر چیز که شد من از تو آن می‌طلبم

در نسخه دیگری از این شعر ِ دکتر براهنی، که در اینترنت منتشر شده، سطرهای اخر به اینصورت آمده است؛

…
آوایی با
ضامن دورش یک قزل آلای یک چشم پرگوشت در دریایی تنها با یک ماهی
رازی با چاقوی بی
زاییدن در رویایی سه
آوایی از
نون شیرین پستان‌ها
آبی یا سبز یا میشی یا یشم
سارایی از ابروهای ساده
و موشح در معکوس ۸ی قدسی پیش از این سطر آخر [دریایی چسبان در تنها یک ماهی]

در این حالت، با توجه به اینکه شاعر در سطر آخر اشاره کرده که موشح را به صورت معکوس و در هشت سطر قبل از همین سطر آخر حساب کنیم، با انجام این کار می‌بینیم که در پنچ سطر ماقبل آخر به واژه‌ی «ساناز» می‌رسیم که نام همسر دکتر براهنی است. و در سه سطر قبل  اژ آن نیز به نام «رضا» می‌رسیم که اسم کوچک خود شاعر است!
حال که دوباره شعر را می‌خوانیم، درهای جدیدی برای ما باز شده است. مثلا در بخشی از شعر، گفته می‌شود؛
نمی‌دانند که نام ِ یکدیگر را می‌گوییم
و نمی‌دانند چرا چرا نام ِ یکدیگر را می‌گوییم.

رضا براهنی | با پیکانِ چشمِ آهو

▨ نام شعر: گشت و بازگشت (پیشم می‌آمد)
▨ شاعر: رضا براهنی
▨ با صدای: رضا براهنی
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
______
با گله‌ی سپید و سیاه خرگوش‌هایش   پیشم می‌آمد
با بغبغوی کفتَرَکَش در گلوی نرم صبح   صبحدمانش  پیشم می‌آمد
اندامش   بیرون کشیده   شمشیری از نیام   پیشم می‌آمد
خوابش می‌آمد   بیدار بود   در هر کجای روی زمین بود   پیشم می‌آمد
فردای ساعت بعدی بود
دیروزهای روز قیامت بود
صدها هزار سال نوری از آینده بود  پیشم می‌آمد
چون انعکاس مادگی عالم    در ماهتاب باختران     یا خاوران   پیشم می‌آمد
چون شهرهای حافظه     چون خیوه، بلخ، سمرقند     ری، شوش، پارس، بخارا    پیشم می‌آمد
از گونه‌هایم     چون اشک‌هایم پایین می‌رفت
می‌خفت بر سینه‌ام     وقتی بلند می‌شد و از در می‌رفت    دیگر شبش پیشم می‌آمد
با عطر گرم پهلوهایش    با آن هلال پاشنه‌هایش    و کفه‌های بدر شانه‌هایش    قویِ بلند و داغ گلویش پیشم می‌آمد
در خلوت چهار لبِ مجنون   می‌زیست با من   با چشم‌هایش   می‌مُرد با من    اما پیشم می‌آمد
انگشت‌های او   که قلم‌هایم بودند
وقتی    پیشم می‌آمد    انگشت‌های صاف و بلندش را    در دست‌های ملتهبم می‌گذاشت
می‌گفت: بنویس!   بنویس و باز هم بنویس!  از هیمه یا از شعله یا خاکسترم    بنویس!
آنگاه می‌رفت   می‌گشت در فضای مه‌آلود روز و شبِ گستراندن زیبایی
و چشم‌های عالمیان را مبهوت می‌کرد     با چلچراغ‌های آرنج‌هایش، مچ‌هایش وَ گوش‌هایش
و با دهانش   دنیا را    چون بوسه‌ای نثار مسکینان می‌کرد
می‌رفت می‌گشت   می‌گشت و باز  پیشم می‌آمد
صدها هزار ساعت مغناطیس   می‌گشت و می‌تپید و خبر می‌داد   از زانوهایش، از راه‌هایش
وقتی که او
پیشم می‌آمد
▨
شانزدهم دی ۱۳۶۹ - تهران
از کتاب خطاب به پروانه ها، صفحه ۳۶

رضا براهنی | پیشم می‌آمد

▨ نام شعر: آدم‌های اتاق
▨ شاعر: رضا براهنی
▨ با صدای: رضا براهنی
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
_______________
این‌ها چگونه آدم‌هایی هستند
بر پشت دایره‌ها مثل خواب راه می‌روند
پرنده‌هایی هستند که با بال‌های حروف اسفرجانی بر برگ‌های جهان خواب می‌روند
بر یک گراور آهویی     از خاستگاه پیشانی
و نیشگون شیرین دندان آبدار عشق نخستین را دارند بر لاله‌های گوش
و موهای زیر ِدریایی که در میانه‌ی باران ماهیان ریز فرو می‌ریزند
مثل درخت‌های زیبایی در جایی که چشم هیچ تماشاگری در کار نیست
چگونه آدم‌هایی هستند که وقتی تو پیش من می آیی و در اتاق می‌مانی
آنها هم می‌آیند؟
▨
هفدهم آذر ۱۳۷۲ - تهران
از کتاب خطاب به پروانه ها، صفحه ۱۱۲

رضا براهنی | آدم‌های اتاق

▨ نام شعر: موسیقی
▨ شاعر: رضا براهنی
▨ با صدای: رضا براهنی
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پيانو می شُپَند يک شوپن به پشت يک پيانو    و ما نمی شنويم

 و ما نمی شنويم

 
                                                         و ما نمی شنويم


 و ما نمی شنويم


 وما وَما    وَما    وَمانمی
 شنويم     وَما    شنويم         وَما نمی

 

 شنويم    نمی شنويم     وَيک شوپن به پشت يک نمی شنويم     که می شپند
                                              که می
 وَ
 وَ
 وَما نمی شنويم م م م م...

 
 به پشت يک     نو می شپند     شوپن     نمی شپند     شو    وَپن     شوپن
 نمی نمی نمی نمی نمی ش     می شپند      وَکه     که می شنويم   نمی شنوی ی ی ی م م

 
▨
هفتم اسفند ماه ۱۳۷۲ - تهران
از کتاب خطاب به پروانه ها، صفحه ۱۱۱

رضا براهنی | موسیقی (پیانو)

در بخش پلی‌لیست‌ها می‌توانید شعرها را به تفکیک شاعر ببینید.
ــــــــــــ
پالایش و تنظیم شعرهای قدیمی، زمان‌بر و‌ طاقت‌فرساست. اگر از شعرها در پروژه‌ای استفاده می‌کنید، پیشاپیش از اینکه منبع آن را ذکر می‌کنید سپاسگزارم.
ــــــــــــــــ
پروژه‌ی «با صدای شاعر» در پلتفرم‌‌های زیر هم فعال است؛
▨ تلگرام
▨ اسپاتیفای
▨ اپل پادکست
▨ کست باکس
▨ شنوتو

New tracks tagged #خطاب به پروانه ها