รู้สึกตัว เรียนรู้ความจริงของร่างกายไป 
ร่างกายนี้ไม่เที่ยง 
รู้สึกลงไปในร่างกาย 
เห็นแต่ความไม่เที่ยงของร่างกาย 
หรือบางคนก็เห็นลึกลงไปอีกชั้นหนึ่ง 
ร่างกายนี้ทำไมต้องหายใจออกหายใจเข้า 
ทำไมต้องเปลี่ยนอิริยาบถ 
ทำไมต้องเคลื่อนไหว ต้องหยุดนิ่ง 
เพราะร่างกายนี้ถูกความทุกข์บีบคั้นอยู่ตลอดเวลา 
หายใจออกเรื่อยๆ ก็ทุกข์ 
หายใจเข้าเรื่อยๆ ก็ทุกข์ 
นั่งนานๆ ก็ทุกข์ เดินนานๆ ก็ทุกข์ 
ยืนนานๆ ก็ทุกข์ นอนนานๆ ก็ทุกข์ 
ร่างกายนี้ถูกความทุกข์บีบคั้นอยู่ตลอดเวลา 
บางทีก็ต้องเคลื่อนไหว 
นั่งๆ อยู่แล้วมันคัน ก็ต้องไปเกา 
ทำไมต้องเกา เกาแก้ทุกข์ แก้คัน 
บางทีนั่งอยู่ แข้งขาปวด 
เราก็ไปขยำๆ นวดขาอะไร 
ทำไมต้องเคลื่อนไหว ก็เพราะว่ามันทุกข์ 
เราเคลื่อนไหวเพื่อจะแก้ทุกข์ 

ดูในร่างกาย เห็นไม่เที่ยง เห็นเป็นทุกข์ 
ดูลึกลงไปอีกชั้นหนึ่ง มันเป็นอนัตตา 
มันไม่ใช่คน ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่เรา ไม่ใช่เขา 
มันเป็นแค่วัตถุ เป็นก้อนธาตุ 
มีธาตุดิน น้ำ ไฟ ลมมาประชุมกันด้วยกำลังของกรรม 
มารวมตัวกันขึ้นมาเป็นรูปร่างอย่างนี้ 
แล้วก็มีจิตมีวิญญาณครอบครอง ก็มีชีวิตขึ้นมา

เรามีสติเรียนรู้ร่างกายไปเรื่อยๆ 
เห็นร่างกายไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา 
ไม่ใช่ตัวเรา ไม่ใช่ของเรา 
เป็นแค่วัตถุธาตุที่เรายืมของโลกมาใช้ชั่วครั้งชั่วคราว 
แล้ววันหนึ่งเราก็ต้องคืนทุกสิ่งทุกอย่างให้โลก 
สิ่งที่เป็นร่างกายของเราวันนี้ 
วันข้างหน้าอาจจะไปเป็นร่างกายของหนอน 
เป็นร่างกายของต้นไม้ 
ต้นไม้ก็กินเราเข้าไปเป็นสารอาหาร 
หรือไปเป็นถนนให้คนเดิน 
กลายเป็นดินเป็นอะไรไป 
บางทีก็ไปอยู่ในน้ำทะเล 
อยู่ในแม่น้ำกระจัดกระจายไป 
ลมหายใจที่เราหายใจ 
คนอื่นมันก็เอามาหายใจมาก่อนเราแล้ว 
เราก็แค่ยืมลมหายใจเอามาใช้ 
ลมที่เราหายใจเข้าไป 
เราไม่รู้เลยคนอื่นหายใจมาก่อนหรือเปล่า 
หมามันหายใจมาก่อนหรือเปล่า ลมอันนี้ 
ธาตุมันหมุนเวียนอยู่อย่างนี้ 
เห็นแล้วก็ควรสลดสังเวช ไม่น่ายึดถืออะไร 
ไม่ใช่ของดีของวิเศษอะไร ยืมเขามาใช้ 
ไม่ใช่ของสะอาดหมดจดด้วย 
ถึงวันหนึ่งก็ต้องคืนเจ้าของ คืนให้โลกไป

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
23 กุมภาพันธ์ 2568

กายานุปัสสนาสติปัฏฐาน :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 23 ก.พ. 2568

เราจะต้องรู้สึกตัว 
ก็คือการที่มีจิตใจอยู่กับเนื้อกับตัว 
ก็คือมีสติอยู่เรื่อยๆ 
พยายามมีสติอยู่กับกายอยู่กับใจของตัวเองไป 
พอรู้สึกตัวเป็น อ่านใจตัวเองเรื่อยๆ
ศีลก็จะเกิดขึ้นง่ายๆ สมาธิก็เกิดง่าย 

เพราะฉะนั้นเราพยายามรู้สึกตัว 
ฝึกให้มากแล้วศีลของเราจะอัตโนมัติ 
สมาธิของเราจะอัตโนมัติขึ้นมา 
พอเรามีสมาธิอัตโนมัติก็คือจิตใจเราตั้งมั่นแล้ว 
แล้วก็เป็นกลางกับทุกสิ่งทุกอย่าง 
จิตจะถอนตัวจากการเป็นผู้แสดงมาเป็นผู้เห็นผู้ดู 
พอจิตเราตั้งมั่นระลึกลงไปในร่างกาย 
ร่างกายไม่ใช่เราแล้ว 
ดูลงไปทีละอันทีละอันเลย 
สุขทุกข์ไม่ใช่เรา ดีชั่วไม่ใช่เรา 
สุดท้ายเราจะเห็นว่ากระทั่งจิตก็ไม่ใช่เรา 
มีสติรู้เนื้อรู้ตัวอยู่ก็เห็นขันธ์ 5 ทำงาน  

สุดท้ายเราก็เห็นความจริง 
เราก็จะได้ศีล ได้สมาธิ ได้ปัญญา 
ปัญญาเราก็เห็นไตรลักษณ์ 
เสร็จแล้วมันจะเกิดวิมุตติ 
เมื่อศีล สมาธิ ปัญญาสมบูรณ์เต็มที่มรรคผลจะเกิดเอง 
ไม่มีใครทำจิตให้บรรลุมรรคผลได้ 
จิตบรรลุมรรคผลเองเมื่อศีล สมาธิ ปัญญาบริบูรณ์ 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
20 เมษายน 2568

ภาพรวมของการปฏิบัติ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 20 เม.ย. 2568

อ่านจิตอ่านใจตัวเองได้ เราถึงจะฉลาด
อ่านใจตัวเองยากไหม 
ไม่เห็นจะยากตรงไหนเลย 
จิตมีความสุขรู้ว่ามีความสุข 
จิตมีความทุกข์รู้ว่ามีความทุกข์
 จิตไม่สุข จิตไม่ทุกข์ รู้ว่าไม่สุขไม่ทุกข์ 
จิตเป็นกุศลรู้ว่าเป็นกุศล 
จิตโลภ จิตโกรธ จิตหลง จิตฟุ้งซ่าน จิตหดหู่ 
รู้อย่างที่มันเป็นไปเรื่อยๆ 
จิตมีความสงบก็รู้ จิตไม่สงบก็รู้ 
จิตเจริญปัญญาก็รู้ ไม่เจริญปัญญาก็รู้ 
อันนี้ต้องละเอียดแล้ว 
ถ้าหัดเบื้องต้นยังไม่เห็น 

ถ้าเราภาวนา เราจะรู้เลย 
ช่วงนี้จิตเจริญปัญญา 
ช่วงนี้จิตมุ่งไปที่ความสงบ 
ช่วงนี้ไม่มีทั้งสมาธิ ไม่มีทั้งปัญญา 
ช่วงนี้จิตฟุ้งซ่าน 
เราจะอ่านตัวเองออก 
หัดอ่านจิตตนเองให้ออก 
แล้วเราจะพัฒนาในทางธรรมะได้อย่างรวดเร็ว 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
26 เมษายน 2568

หลวงปู่พาดูจิต :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 26 เม.ย. 2568

อยากได้ดีต้องเด็ดเดี่ยว :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 3 พ.ค. 2568

เราต้องฝึกให้ได้ใจที่เป็นผู้รู้ ผู้ตื่น ผู้เบิกบานตัวนี้ 
วิธีฝึกก็คือมีสติอีกล่ะ 
รู้ทันจิตที่มันไหลไปไหลมา 
ถ้ารู้ทันตัวนี้จิตมันจะนิ่งว่างขึ้นมา 
พอมีจิตว่างแล้วต่อไปมีความปรุงแต่งเล็กน้อยเกิดขึ้นมา 
เราจะเห็นได้ชัด แต่ถ้าจิตเราวุ่นวาย 
ความปรุงแต่งเกิดขึ้น เราไม่เห็นหรอก

ใจที่ว่างๆ สบายๆ รู้เนื้อรู้ตัวอยู่ 
ความปรุงแต่งเล็กๆ เกิดขึ้น 
เราก็จะเห็นแล้ว เราจะรู้ทัน ความปรุงแต่งเกิดขึ้น 
เรามีสติรู้ ไม่ไปยุ่งกับมัน 
มันจะตั้งอยู่แล้วมันก็จะดับไป 
เราจะเห็นความปรุงแต่งมันมาเรื่อยๆ เดี๋ยวก็ปรุงๆ 
แต่ความปรุงแต่งทั้งหลายเกิดแล้วดับทั้งสิ้น 
เวลาความปรุงแต่งเกิด 
เราก็แค่รู้แค่เห็น เราไม่ปรุงต่อ

ถ้าใจเราสบาย ใจเราเป็นธรรมชาติธรรมดา 
มันประภัสสร มันผ่องใส ธรรมดา ว่างๆ 
แล้วมีอะไรแปลกปลอมเข้ามา 
มีความปรุงแต่งเกิดขึ้น 
เราจะเห็นความปรุงแต่งได้ชัดเจน 
เกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป 
แต่ว่าพอเห็นความปรุงแต่งแล้ว 
อย่าหลงไปปรุงแต่งต่อเท่านั้น ใจเราเป็นกลาง 
เราก็จะเห็นทุกสิ่งเกิดแล้วดับทั้งสิ้น 
แต่ถ้าเราปรุงต่อ มันจะวุ่นวาย ฟุ้งซ่าน ภาวนาไม่ได้จริง 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
4 พฤษภาคม 2568


เห็นความปรุงแต่งแล้วอย่าปรุงแต่งต่อ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 4 พ.ค. 2568

ธรรมะทั้งหมดมันร้อยเรียงกันสวยงาม 
อย่างเราทำอะไรที่เป็นบุญ 
มาช่วยกันทำงานเผยแผ่ 
ใจเป็นบุญ ใจมีความสุข 
ความสุขเป็นเหตุใกล้ให้เกิดสมาธิ 
ใจก็จะมีปีติ มีความสุข 
ไม่วอกแวก ฟุ้งซ่านไปกับโลก ก็ข่มนิวรณ์ได้ 
พอใจเราไม่ไหลตามนิวรณ์ 
โอกาสที่จิตจะตั้งมั่นก็มากขึ้น ปรับนิดเดียว 
แทนที่จะให้จิตสงบอยู่กับอารมณ์อันเดียวที่มีความสุขสบายไปเฉยๆ 
ย้อนกลับมาสังเกตจิตนิดเดียว 
แล้วเห็นขณะนี้จิตมีความสุข รู้เข้ามาที่จิต 

รู้ทันจิต เมื่อกี้นี้มันไหลเข้าไปในความสุข 
ไปแช่อยู่กับความสุข 
ทันทีที่รู้ทันว่าจิตไหล จิตที่ไหลไปจะดับ 
จิตที่ตั้งมั่นจะเกิดขึ้นโดยอัตโนมัติ 
หรือเราหัดหายใจไป ทำกรรมฐานไป 
แล้วจิตเราไหลไปอยู่ที่ลมหายใจ 
เรารู้ จิตไหลไปคิด เรารู้ หรือดูท้องพองยุบ 
จิตไหลลงไปที่ท้องก็รู้ จิตไหลไปคิดเรื่องอื่นก็รู้ 
หัดรู้ทันจิตที่ไหลไปไหลมา 
แล้วจิตมันจะตั้งมั่นอัตโนมัติ

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
10 พฤษภาคม 2568

ความสุขเป็นเหตุใกล้ให้เกิดสมาธิ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 10 พ.ค. 2568

ภาวนาไปเรื่อยๆ สนุก ขยันดู ดูทุกวันๆ 
มีเวลาเมื่อไรก็ดูเมื่อนั้น 
ไม่ใช่มีเวลาเมื่อไรก็ดูซีรีส์เมื่อนั้น 
ไม่ได้กินหรอก ใจแข็งๆ หน่อย 
ทำอย่างที่หลวงพ่อบอก ถือศีล 5 ไว้ 
แล้วก็ฝึกจิตฝึกใจของเราให้เกิดสมาธิ 
วิธีจะเกิดสมาธิง่ายๆ เห็นไหม 
หาอารมณ์ที่มันอยู่ด้วยแล้วมีความยินดีพอใจ 
เดี๋ยวมันก็เกิดปีติ เกิดความสุข 
เกิดความเป็นหนึ่ง ได้สมาธิขึ้นมาแล้ว 
หรือจะทำอย่างวิธีอื่นก็ได้ 
วิธีปฏิบัติมีเยอะแยะไป 
อย่างเราทำกรรมฐานอะไรสักอย่างหนึ่ง 
จะสงบก็ช่าง ไม่สงบก็ช่าง 
ไม่ได้ทำเอาความสงบ 
ไม่ได้ทำเอาความสุข 
ไม่ได้ทำเอาความดี เราทำเอาสติ 

อย่างเราทำกรรมฐาน 
แล้วเราหายใจเข้าพุท หายใจออกโธอย่างนี้ 
แล้วจิตเราลืมการหายใจลืมพุทโธ หนีไปคิดเรื่องอื่น 
เรามีสติรู้ทันว่าจิตหลงไปคิดเรื่องอื่น 
ทันทีที่รู้ว่าจิตหลงไปไหลไป 
จิตจะดีดตัวตั้งมั่นขึ้นมาอัตโนมัติเลย 
สมาธิเกิดทันทีเลย 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
11 พฤษภาคม 2568 (ช่วงบ่าย)

วิธีทำสมาธิแบบง่าย :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 11 พ.ค. 2568 (ช่วงบ่าย)

250816B-2 ยอมรับตามความเป็นจริงของสังขารทั้งปว

"พอเราก้าวมาถึงจุดที่เราอ่านจิตตัวเองดูจิตตัวเองออกแล้ว 
อย่าไปประคอง อย่าไปรักษาให้นิ่ง 
ให้ทำงานไปตามธรรมชาติ 
มีตาก็ดู มีหูก็ฟัง มีใจก็คิด 
แต่เมื่อตาเห็นรูปเกิดความเปลี่ยนแปลงที่จิต รู้ทัน 
หูได้ยินเสียงเกิดความเปลี่ยนแปลงที่จิต รู้ทัน 
จมูกได้กลิ่นลิ้นกระทบรส กายกระทบสัมผัส 
ใจกระทบความคิด เกิดความเปลี่ยนแปลงที่จิตก็รู้ทัน 
ฝึกเรื่อยๆ ไป 
แล้ววันหนึ่งเราจะเห็นตัวจิตเองก็ตกอยู่ใต้ไตรลักษณ์ 
เราสั่งให้เป็นอย่างนี้ก็ไม่ได้ 
ห้ามไม่ให้เป็นอย่างนี้ก็ไม่ได้" 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
27 สิงหาคม 2568

ตัวจิตเองก็ตกอยู่ใต้ไตรลักษณ์ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 27 ส.ค. 2568

250821A-3 รู้ผู้รู้

200620A1-1 เส้นทางแห่งปัญญา ตอน 4 (ไฟล์แนะนำ)

มีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง