شب شعر گوته

شب اول از شب‌های نویسندگان و شاعران ایران در ۱۸ مهر ۱۳۵۶ با بیان‌نامه‌ی کانون نویسندگان ایران آغاز می‌شود که آن را رحمت‌الله مقدم مراغه‌ای، عضو هیات دبیران موقت کانون نویسندگان ایران می‌خواند. مجری‌گری شب اول را اسلام کاظمیه بر عهده دارد.

Ten Nights of Poetry 1

شب اول | بیان‌نامه‌ی کانون نویسندگان ایران | با صدای رحمت‌الله مقدم مراغه‌ای

در فایل دوم از شب اول هاینس بکر، مدیر انستیتو گوته در ایران از سوی خودش پیامی برای خوش‌آمدگویی به شرکت‌کننده‌گان می‌خواند. ابتدا به زبان آلمانی و سپس چنان‌که اسلام کاظمیه می‌گوید «با لحن شیرینی که فارسی حرف می‌زنند» به فارسی.

شب اول | خوش‌آمدگویی هاینس بکر | رییس انستیتو گوته

سیمین دانشور که اسلام کاظمیه او را چنین معرفی می‌کند: «هم خودش خانم سیمین دانشوره برای ما و هم یادگار جلال آل‌احمد» در شب اول با موضوع «مسائل هنر معاصر» سخنرانی می‌کند.

شب اول | سخنرانی سیمین دانشور | مسائل هنر معاصر

سیاوش مطهری اولین شاعر از میان شاعران است که در شب اول شعر می‌خواند. مطهری در این شب به ترتیب شعرهای «تو، ای بزرگ قبایل»، «با کاروان حُله»، «در این شرابسالی»، «در انتظار دیرترین میعاد» و «غزلک ۳» را می‌خواند. در کتاب ده شبِ ناصر موذن نام او به عنوان چهارمین شاعر شب اول ثبت شده، ترتیب شعرها رعایت نشده و علاوه بر شعرهایی که مطهری آنها را در شب اول خوانده شعری به نام «تو، عاشقانه‌ترین...» از او در این کتاب منتشر شده که مطهری آن را در شب‌های نویسندگان و شاعران ایران نخوانده است.

شب اول | شعرخوانی سیاوش مطهری

منصور اوجی، دومین شاعر شب اول را جلال سرفراز برای شعرخوانی دعوت می‌کند. اوجی هرچند در ابتدا اعلام می‌کند ده شعر کوتاه خواهد خواند، در نهایت هشت شعر را به نام‌های «منصور منم، منم منم، منصور»، «سرود عمر چه کوتاه است»، «در جوهر هر شراب شک کردیم»، «گفتند: تا شراب شبی سر کن»، «چه فاصله است بر این خاک؟»، «این رقص»، «هرچه شقایق است و گل» و «هوای باغ نکردیم» به ترتیب می‌خواند. نام او در کتاب ده شبِ ناصر موذن به عنوان سومین شاعر شب اول آمده است.

شب اول | شعرخوانی منصور اوجی

تقی هنرور شجاعی، سومین شاعر شب اول نیز به دعوت جلال سرفراز برای شعرخوانی پشت تریبون قرار می‌گیرد. او ابتدا دو غزل می‌خواند و سپس به ترتیب شعرهای «بر سفره‌ی پگاهی کوهستان»، «خنیای آنکه جویی به دل دارد» و «پرهای من» را. در کتاب ده شبِ ناصر موذن نام هنرور شجاعی به عنوان دومین شاعر آمده و ترتیب دو شعر آخر جابه‌جا شده است.

شب اول | شعرخوانی تقی هنرور شجاعی

مهدی اخوان‌ثالث، چهارمین و آخرین شاعر شب اول را اسلام کاظمیه برای شعرخوانی دعوت می‌کند. اخوان‌ثالث به ترتیب شعرهای «آنک، ببین...»، «یک‌بار دیگر»، «سال دیگر ای دوست، ای همسایه» و «آتش پارینه‌ی من» را می‌خواند. در کتاب ده شب ناصر موذن اخوان‌ثالث اولین شاعر است، ترتیب شعرهای او در هم ریخته و شعر «سال دیگر ای دوست، ای همسایه» در کتاب نیست.

شب اول | شعرخوانی مهدی اخوان‌ثالث

شب دوم شب‌های نویسندگان و شاعران ایران با سخنرانی منوچهر هزارخانی آغاز می‌شود. عنوان سخنرانی هزارخانی «قیم و مرشد آزادی» است.

شب دوم | سخنرانی منوچهر هزارخانی | قیم و مرشد آزادی

کاظم سادات اشکوری اولین شاعری است که در شب دوم شعرهایش را می‌خواند. شعرهای او به ترتیب «شیراز»، «رگبار آفتاب»، «ابر قیرگون» و «در رهگذار فصل» نام دارند. در کتاب ده شبِ ناصر موذن اشعار او به عنوان دومین شاعر درج شده‌اند.

شب دوم | شعرخوانی کاظم سادات اشکوری

عمران صلاحی دومین شاعرِ شب دوم است. او ابتدا شعر بلند «من بچه‌ی جوادیه‌ام» را می‌خواند و سپس شعرهای «تو فقط خوبی» و «عصر یک جمعه» را. شعرهای صلاحی در کتاب ده شبِ ناصر موذن به عنوان سومین شاعر شبِ دوم آمده و ترتیب شعرها نیز رعایت نشده است. علاوه بر این شعر «من بچه‌ی جوادیه‌ام» در تمامی نسخه‌های موجود افتادگی‌های اساسی دارد. ما تلاش کردیم با استفاده از ترکیب فایلی که از این شعر در اختیار داشتیم و فایلی که از سایت «کتابخانه‌ی گویا» دانلود کرده بودیم، کامل‌ترین نسخه‌ی تاکنون ممکن را تهیه کنیم. با این وجود شاید در آینده بتوان به نسخه‌های کامل‌تری نیز دست یافت. متن کامل این شعر را در این لینک می‌توانید بخوانید:
https://bit.ly/3bR5Eyt

شب دوم | شعرخوانی عمران صلاحی

پیش از شعرخوانی محمدعلی بهمنی، مجری برنامه اعلام می‌کند که نمایشگاه نقاشی فرح نوتاش و کتاب‌های جلال آل‌احمد، نیمایوشیج، فروغ فرخزاد و صمد بهرنگی در انستیتو گوته دایر است. سپس محمدعلی بهمنی، به عنوان سومین شاعر شبِ دوم دو غزل با نام‌های «کمال» و «تکرار» و یک مثنوی با نام «مثنوی چراغ» را می‌خواند. در کتاب «ده شب» بهمنی شاعر چهارم است.

شب دوم | شعرخوانی محمدعلی بهمنی

نعمت میرزازاده (م. آزرم) آخرین شاعری است که در شب دوم شعر خوانده. میرزازاده به ترتیب شعرهای «سحوری»، «لاشخور»، «گزارش گمان‌شکن»، «زآنسوی درد»، «بیژن در چاه»، «وامگزاری»، «همسفر» و «در ساحل شب» را خوانده است. در کتاب «ده شب» شعرهای نعمت میرزازاده به عنوان اولین شاعر آمده است. مضاف بر این شعری با نام «باران» از میرزازاده در میان شعرهای شب دوم منتشر شده که نعمت میرزازاده آن را در شب دهم و آخرین شب خوانده است. متاسفانه در میان فایل‌هایی که به دست ما رسیده این فایل وجود ندارد.

(شب دوم | شعرخوانی نعمت میرزازاده (م. آزرم

در ثانیه‌های اول و پیش از اولین سخنرانی شب سوم صدای هاینس بکر را می‌شنویم که دارد خط‌های پایانی پیامی از سوی انستیتو گوته را می‌خواند. هرچند این بخش از فایل‌های مربوط به ده شب ناقص است اما متن تکمیل‌شده‌ی این پیام را بعدن در شب دهم خواهیم شنید. پس از آن هوشنگ گلشیری، مجری شب سوم پشت تریبون می‌آید و شمس آل‌احمد را برای سخنرانی دعوت می‌کند. عنوان سخنرانی شمس آل‌احمد «تاریخچه‌ی کانون نویسندگان ایران و سانسور» است.

شب سوم | سخنرانی شمس آل‌احمد | تاریخچه‌ی کانون نویسندگان ایران و سانسور

شب سوم برخلاف شب‌های پیشین دو سخنران دارد. بعد از آل‌احمد بهرام بیضایی با عنوان «در موقعیت تئاتر و سینما» سخنرانی می‌کند.

Ten Nights of Poetry 4

شب سوم | سخنرانی بهرام بیضایی | در موقعیت تئاتر و سینما

اولین شاعر شب سوم محمد زهری است که هوشنگ گلشیری در هنگام دعوت او را «برادر بزرگمان» خطاب می‌کند. زهری در شب سوم به ترتیب شعرهای «به فردا»، «اشارت»، «یمن زمان»، «خون گوارا»، «ناسزا»، «جرم ما»، «بی‌تباران»، «شهر ببینید و نپرسید»، «غازیان دور»، «چاره» و «اهل هجوم» را می‌خواند. در کتاب ده شب ترتیب اشعار در هم ریخته و شعر «اشارت» در کتاب نیست. پس از شعرخوانی زهری گلشیری «از کلیه‌ی اعضای کانون نویسندگان ایران، به ویژه از دوستانی که قرار است پس از امشب سخن بگویند یا شعر بخوانند و امشب در این مجلس میان شما حضور دارند» خواهش می‌کند که پس از پایان جلسه، «برای یک گفتگو و مشورت» در محل رستوران همین باشگاه جمع شوند. کانون نویسندگان ایران اولین اخطار را از هاینس بکر، بابت سخنرانی شمس آل‌احمد دریافت کرده است.

شب سوم | شعرخوانی محمد زُهَری

سیروس مشفقی دومین شاعر شب سوم است و هفت شعر فارسی و یک شعر ترکی می‌خواند. در کتاب ده شب از میان شعرهای مشفقی، که نامش به عنوان شاعر سوم آمده، تنها اشعار «حیدر خان» و «عصر شب» منتشر و به جای اشعاری که او خوانده چهار شعر دیگر چاپ شده است.

شب سوم | شعرخوانی سیروس مشفقی

احمد کسیلا سومین شاعر در شب سوم است، همان کسی که نزدیک به یک سال و چند ماه بعد یکی از ماندگارترین جملات تاریخ ایران را در رادیو بیان کرد: «اینجا تهران است؛ صدای راستین ملت ایران، صدای انقلاب.» هوشنگ گلشیری پیش از دعوتِ کسیلا تلگرافی از منصور برمکی را می‌خواند که پیش از این نامش به عنوان یکی از شاعرانی که بناست در شب‌های نویسندگان و شاعران ایران شعر بخواند، اعلام شده است: «بیمارم، تازه به فرض که آمدم، چند شعری خواندم؛ تکلیف آن سه-چهار کتابم چه می‌شود.» و گلشیری اضافه می‌کند: «خوب تلگراف نکردین ولی خب! امیدواریم زود خوب بشود، کتاب‌هایش هم به زودی منتشر شود که بخوانیم.» احمد کسیلا در این شب به ترتیب شعرهای «ندامت خاک»، «مای لای»، «ابلیس»، «سفر وهمی»، «میعاد»، «صدای منتشر مرد کهربایی‌چشم»، «با تندیس» و «لولی» را می‌خواند. در کتاب ده شب نام شعر «ابلیس» به اشتباه «قدیس» شده، از شعر «با تندیس» اثری در کتاب نیست و دو شعر با نام‌های «عالم بی تو ماندن» و «فصل» در کتاب منتشر شده که کسیلا آنها را نخوانده است.

شب سوم | شعرخوانی احمد کسیلا

هرچند بناست بعد از کسیلا فاروق امیری شعرهایش را بخواند اما اسلام کاظمیه از طرف هیات دبیران کانون نویسندگان ایران پشت تریبون می‌آید تا موضع کانون را در مورد اعلامیه‌هایی که بین جمعیت پخش شده، اعلام کند.

Ten Nights of Poetry 5

شب سوم | موضع‌گیری هیات دبیران کانون نویسندگان ایران در مورد پخش اعلامیه | با صدای اسلام کاظمیه

فاروق امیری را اسلام کاظمیه برای شعرخوانی دعوت می‌کند. فاروق امیری به ترتیب شعرهای «شاعرالزمان»، «راست‌پنجگاه»، «ساردین»، «شعر دانی چیست؟»، «المقنع» و «تربیع» را می‌خواند. در فایل‌هایی که به دست ما رسیده بخش ابتدایی شعر المقنع وجود ندارد. متن کامل شعر را می‌توانید در اینجا بخوانید:
https://bit.ly/2vRqhtP

شب سوم | شعرخوانی فاروق امیری

هوشنگ گلشیری طاهره صفارزاده را پشت تریبون می‌خواند. صفارزاده می‌گوید: «من اولن هوا سرده، می‌خواستم شعر بیشتری بخوانم، فکر می‌کنم دو تا کافیه» و بعد به مدت نیم‌ساعت شعر می‌خواند. دو شعری که طاهره صفارزاده آنها را در شب سوم خوانده است به ترتیب «سفر هزاره و تقویم» و «سفر عاشقانه» نام دارند. نام شعر اول در کتاب ده شب «سفر هزاره» است و شعرهای صفارزاده که پنجمین و آخرین شاعر شب سوم است در کتاب به عنوان شاعر دوم منتشر شده.

شب شعر گوته

Keyvan Esfandi