▨ نام شعر: خطبهٔ اردیبهشت
▨ شاعر: مهدی اخوان ثالث
▨ با صدای: مریم کوشا
▨ موسیقی: تکنوازی کیا طبسیان در ماهور
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
ــــــــــــــــــ
منشور فرودین چو زمان رد کند همی
اردیبهشت تکیه به مسند کند همی

گوید که فرودین، رضی اللهُ عَنه، رفت
تا در بهشت خانۀ سرمد کند همی

او گفته بود ابر کند حیلتی که خاک
کافورها بَدَل به زُمرَّد کند همی

فرشی لطیف گسترد و نقشهای نغز
در آن ز لعل و بُسَّد و عَسجَد کند همی

در آن شگفت‌فرش به بس نقش و بس نگار
آذین‌های دلکشِ بی‌حدّ کند همی

اشجار را به نسبت خَود سبزجامه‌ای
زینت‌فزای و نقشگرِ قد کند همی

بهر شکو‌ه‌پوشان، هم زآن نَسیجِ وَحد
جامه‌یْ دوم مهیا بر ید کند همی


جدّم بهار گفت: که بایست فرودین
«عالم بسانِ خلدِ مُخلد کند همی«

اما دریغ او نتوانست کارها
چونان‌که گفته بود بدو جد کند همی

ما آمدیم اینک و خرداد راضی است
کین سلطنت برادرِ ارشد کند همی

خرداد مَه، برادر من، کودکی‌ست خُرد
باید به کار کوشش ممتد کند همی

ما آمدیم از پس ناکام فرودین
هَوَّز مقام از پسِ اَبجَد کند همی

باید کنون سحاب شتابد به سوی بحر
چون قاصدی که روی به مقصد کند همی

وز کودکانِ بحر به دامانِ خویش در
دوشیزه بار بر سرِ امْرَد کند همی

آرد بر این بساط بپاشد به رایگان
بر کوه و دشت بخشش بی‌عد کند همی

ریزد به چشمِ اَرمدِ آلاله دُرِّ تَر
اَبيَض قرينِ اَحمَر و اَسوَد کند همی

شاید که خونِ دیدۀ آلاله کم شود
رفعِ رَمَد ز لالۀ اَرمَد کند همی

و اندر غیابِ ابر، به لبخنده، آفتاب
گیتی بسانِ زرّین مِطرَد کند همی

آید نسیم و لرزه درافتد به سبزه‌ها
چون زلفِ جویبار مُجعّد کند همی

و آن بیدبُن که طُرّه فروهشته هر طرف
طرّه‌ىْ بُلندِ خویش معقَّد کند همی

گه مفردات موی کند جمع و گاه باز
آن جمع را پریشد و مفرد کند همی

بلبل ز ره درآید و دستان‌سُرا شود
منزل به شاخِ وَردِ مُوَرَّد کند همی


سوگندها خورد که نبوده‌ست بی‌وفا
سوگندِ خود به نغمه مؤَكَّد کند همی

زاغِ پلید، گل را بر رَغمِ زندواف
با قیل و قالِ خویش مردَّد کند همی

دلْ بید را بسوزد و تهدیدِ زاغ را
اوراقِ خود چو تیغِ مهَنَّد کند همی

پوپک، مگر خبر شود، آید به سوی باغ
چون عابدی که روی به مَعبد کند همی

خواند ترانه‌ای و به بلبل دهد مدد
تأیید قول‌های مُؤیَّد کند همی

گل عاقبت بخندد و باور کند ز دوست
وز خنده بوی مشک، مُصعَّد کند همی

خندد به روی عاشقِ خود تا ز پیش بیش
او را به قیدِ عشق، مُقَیَّد کند همی

بلبل به شوق آید و خندد به روی زاغ
چون مؤمنی که خنده به مُرتَد کند همی

پوپک سرودِ خویش مکرّر کند که باز
بلبل حدیثِ عشق مجدد کند همی

ابرِ مَطير نقطه بشوید ز حرفِ ذال
گل را به عشقِ پاک خوش‌آمذ کند همی

آید صدای زَنجَره، زان‌سان که کودکی
تكرارِ حرفِ سينِ مشدّد کند همی

ُدقُد کند برابرِ دیوار، ماکیان 
حسرت خورَد چو فکرتِ فَدفَد کند همی

جغدِ پلیدِ شوم گریزد به مرغزن
تا نوحه‌های خویش به مَرقد کند همی

قمری فصیح خطبۀ اردیبهشت را
تکرار همچو مُقری و موبد کند همی

گاهی خطیب‌وار در آن خطبه کردنش
کامی ز آبِ تازه در اورد کند همی

- اردیبهشت‌ماه بهشتی‌ست راستین
رای مرا به عیش مُسَدَّد کند همی

- گویم که باده خوردنِ این ماه، واجب است
تا کیست آنکه گفتِ مرا رد کند همی؟ 

گر شیخ منکر است، بهیمه‌ست، کیست تا
فکرِ رکاب و کهنه و مِقوَد کند همی؟

شب‌های ماهتاب، به اردیبهشت‌ماه
مِی مَرد را چو روحِ مجرّد کند همی
 
گفتم من این قصیده پِیِ آزمونِ طبع
تا چون بنای شعر مُشیّد کند همی؟

گفتم چنانکه گفت هنرمندِ دامغان
«نوروز روزگار مجدد کند همی»

سالم فزون ز بیست نَه و طبعم اینچنین
قصرِ قصیده صرحِ مُمَرَّد کند همی

اورنگِ شعر بر زِبَرِ شَعریان نهد
کلکم که پایگه سرِ فرقد کند همی

داند حریف‌مرد که طبعی توانگر است
کاوراق ازین وتیره مُسوَّد کند همی

یارد «امید» نیز چنین دست و پنجه نرم
با احمدِ بن قوصِ بِن احمد کند همی

اما هنر به هستیِ مردی دهد فروغ
کاو دُرِّ پاک و تازه مُنَضَّد کند همی

زیرا متاعِ شعر چو دوشیزه بود و نغز
گوینده را به نام مُؤبَّد کند همی 
▨
مهدی اخوان ثالث (متخلص به م. امید)
کریم‌آباد ورامین - اردیبهشت ماه ۱۳۲۸
از دفتر شعر ارغنون

مهدی اخوان ثالث | خطبه اردیبهشت

در بخش پلی‌لیست‌ها می‌توانید شعرها را به تفکیک شاعر ببینید.
ــــــــــــ
پالایش و تنظیم شعرهای قدیمی، زمان‌بر و‌ طاقت‌فرساست. اگر از شعرها در پروژه‌ای استفاده می‌کنید، پیشاپیش از اینکه منبع آن را ذکر می‌کنید سپاسگزارم.
ــــــــــــــــ
پروژه‌ی «با صدای شاعر» در پلتفرم‌‌های زیر هم فعال است؛
▨ تلگرام
▨ اسپاتیفای
▨ اپل پادکست
▨ کست باکس
▨ شنوتو

مهدی اخوان ثالث | خطبه اردیبهشت

Schahrouz Kabiri