▨ مجموعه شعرهای مهدی اخوان ثالث با صدای خود شاعر
▨ شعر و صدای مهدی اخوان ثالث، متخلص به میم امید؛ شاعر حماسه و زمستان
▨ پالایش و تنظیم شعرها: شهروز

شعرهای مهدی اخوان ثالث با صدای خودش | پالایش شده

▨بهترین قصیده‌ها و قطعات معاصر ایران با صدای خود شاعر
▨ با کیفیت و پالایش شده 
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
* غزل‌های معاصر در یک پلی لیست جداگانه منتشر شده است.

قصیده | بهترین قصیده‌ها و قطعات معاصر با صدای شاعر

▨ بخش دوم از بهترین شعرهای معاصر زبان فارسی با صدای خودِ شاعر
▨ شعرها در تلگرام و در فضای پادکست نیز منتشر می‌شود. ما را با نام «شعر با صدای شاعر» بیابید.
▨ پالایش و تنظیم از شهروز
ــــــــــــــــــــــــــــــــ
شعر و صدای شاعران بزرگ معاصر را پالایش شده و با کیفیت بشنوید

دکلمه | شعر با صدای شاعر | قسمت دوم

▨ نام شعر: تکیه‌گاه (غزل ۳) 
▨ شاعر: مهدی اخوان ثالث
▨ با صدای: مهدی اخوان ثالث
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
ــــــــــــــــ
ای تکیه‌گاه و پناه
زیباترین لحظه‌های
پر عصمت و پر شکوهِ
تنهایی و خلوت من
ای شطِ شیرینِ پر شوکتِ من
ای با تو من گشته بسیار
در کوچه‌های بزرگِ نجابت
ظاهرنه‌بن‌بستِ عابرفریبنده‌ی استجابت
در کوچه‌های سرور و غمِ راستینی که‌مان بود
در کوچه‌باغِ گلِ ساکتِ نازهایت
در کوچه‌باغِ گلِ سرخِ شرمم
در کوچه‌های نوازش
در کوچه‌های چه شب‌های بسیار
تا ساحل سیمگونِ سحرگاه رفتن
در کوچه‌های مه‌آلودِ بس گفت‌وگوها
بی هیچ از لذتِ خواب گفتن
در کوچه‌های نجیبِ غزل‌ها که چشم تو می‌خواند
گهگاه اگر از سخن باز می‌ماند
افسون پاکِ مَنَش پیش می‌راند
ای شطِ پر شوکتِ هر چه زیباییِ پاک
ای شطِ زیبای پر شوکتِ من
ای رفته تا دوردستان
آنجا بگو تا کدامین ستاره‌ست
روشن‌ترین هم‌نشینِ شب غربت تو؟
ای هم‌نشینِ قدیم شبِ غربتِ من

ای تکیه‌گاه و پناه
غمگین‌ترین لحظه‌های کنون بی‌نگاهت تهی مانده از نور
در کوچه‌باغِ گلِ تیره و تلخِ اندوه
در کوچه‌های چه شب‌ها که اکنون همه کور
آن‌جا بگو تا کدامین ستاره‌ است
که شب‌فروزِ تو خورشید پاره‌ست؟
▨
مهدی اخوان ثالث (متخلص به م. امید)
از دفتر شعر «آخر شاهنامه»
منتشر شده به سال ۱۳۳۸
ــــــــــــــــ
پی‌نوشت: در ابتدا، صدای فروغ فرخزاد را می‌شنوید.

مهدی اخوان ثالث | تکیه‌گاه

تحویل سال ۱۳۴۴ از رادیو و دوبیتی اسماییل خویی، با صدای داریوش اقبالی

▨ شعر از: اسماعیل خویی
▨ با صدای: رادیو ایران، داریوش اقبالی
♬ پالایش و تنظیم: شهروز

تحویل سال ۱۳۴۴ شمسی | قطعه نوروز غمگین

▨ نام شعر: باغ من (باغ بی برگی)
▨ شاعر: مهدی اخوان ثالث
▨ با صدای: مهدی اخوان ثالث
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
ــــــــــــــــــ
آسمانش را گرفته تنگ در آغوش
ابر؛ با آن پوستین سردِ نمناکش
باغِ بی‌برگی،
روز و شب تنهاست،
با سکوت پاکِ غمناکش
سازِ او باران، سرودش باد
جامه‌اش شولای عریانی‌ست
ور جز اینش جامه‌ای باید
بافته بس شعله‌ی زر، تار و پودش باد
گو بروید، هرچه در هر جا که خواهد، یا نمی‌خواهد
باغبان و رهگذران نیست
باغ نومیدان
چشم در راه بهاری نیست
گر ز چشمش پرتوِ گرمی نمی‌تابد،
ور به رویش برگ لبخندی نمی‌روید؛
باغ بی‌برگی که می‌گوید که زیبا نیست؟
داستان از میوه‌های سربه‌گردون‌سایِ اینک خفته در تابوتِ پستِ خاک می‌گوید
باغ بی‌برگی
خنده‌اش خونیست اشک‌آمیز
جاودان بر اسب یال‌افشانِ زردش می‌چمد در آن
پادشاه فصل‌ها، پاییز
▨
مهدی اخوان ثالث
متخلص به م. امید
از دفتر شعر زمستان
منتشر شده به سال ۱۳۳۵
________
پی‌نوشت: بر این باورم که مراد اخوان از واژه‌ی باغ، همان «ایران» است.

مهدی اخوان ثالث | باغ من (باغ بی‌برگی)

▨ نام شعر: زمستان
▨ شاعر: مهدی اخوان ثالث
▨ با صدای: مهدی اخوان ثالث
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
ــــــــــــــــــ
سلامت را نمی‌خواهند پاسخ گفت
سرها در گریبان است
کسی سربر نیارد کرد پاسخ گفتن و دیدار یاران را
نگه جز پیشِ پا را دید نتواند
که ره تاریک و لغزان است

وگر دست محبت سوی کس یازی
به اکراه آوَرَد دست از بغل بیرون
که سرما سخت سوزان است

نفس کز گرم‌گاهِ سینه می‌آید برون، ابری شود تاریک
چو دیوار ایستد در پیشِ چشمانت
نفس کاین است پس دیگر چه داری چشم
ز چشم دوستان دور یا نزدیک؟

مسیحای جوان مردِ من
ای ترسای پیرِ پیرهن‌چرکین
هوا بس ناجوانمردانه سرد است...آی...
دمت گرم و سرت خوش باد
سلامم را تو پاسخ گوی در بگشای!
منم من میهمان هر شبت لولی‌وشِ مغموم
منم من سنگ تیپا‌خورده‌ی رنجور
منم، دشنام پست آفرینش نغمه‌ی ناجور
نه از رومم نه از زنگم همان بیرنگِ بیرنگم
بیا بگشای در بگشای دلتنگم

حریفا میزبانا میهمان سال و ماهت پشت در چون موج می‌لرزد
تگرگی نیست مرگی نیست
صدایی گر شنیدی صحبت سرما و دندان است

من امشب آمدستم وام بگذارم
حسابت را کنار جام بگذارم
چه می گویی که بیگه شد سحر شد بامداد آمد
فریبت می‌دهد برآسمان، این سرخیِ بعد از سحرگه نیست
حریفا! گوشِ سرما برده است این
یادگار سیلی سرد زمستان است
و قندیل سپهر تنگ‌میدان مرده یا زنده
به تابوت ستبر ظلمت نُه توی مرگ اندود پنهان است
حریفا! رو چراغ باده را بفروز شب با روز یکسان است

سلامت را نمی خواهند پاسخ گفت
هوا دلگیر درها بسته سرها در گریبان دست‌ها پنهان
نفس‌ها، ابر دل‌ها خسته و غمگین
درختان اسکلت‌های بلورآجین
زمین دل‌مرده سقف آسمان کوتاه
غبار آلوده مهر و ماه
زمستان است
▨
مهدی اخوان ثالث
متخلص به م. امید
از دفتر شعر زمستان
منتشر شده به سال ۱۳۳۵

مهدی اخوان ثالث | زمستان | پالایش شده

▨ نام شعر: آواز کرک
▨ شاعر: مهدی اخوان ثالث
▨ با صدای: مهدی اخوان ثالث
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
ــــــــــــــــــ
بَده … بَد بَد
چه امیدی؟… چه ایمانی؟…
کَرَک جان خوب می‌خوانی
من این آواز پاکت را در این غمگین‌خراب‌آباد
چو بوی بال‌های سوخته‌ات پرواز خواهم داد
گَرَت دستی دهد با خویش، در دنجی فراهم باش
بخوان آواز تلخت را
ولیکن دل به غم مسپار
کَرَک جان! بنده‌ی دم باش

بَده … بَد بَد
ره هر پیک و پیغام و خبر بسته‌ست
نه تنها بال و پر، بالِ نظر بسته‌ست
قفس تنگ است و در، بسته‌ست
کَرَک جان! راست گفتی، خوب خواندی، نازِ آوازت
من این آوازِ تلخت را
بَده … بَد بَد …
دروغین بود هم لبخند و هم سوگند
دروغین است هر سوگند و هر لبخند!
و حتی دلنشین‌آوازِ جفتِ تشنه‌ی پیوند
من این غمگین‌سرودت را
هم آوازِ پرستوهای آهِ خویشتن، پرواز خواهم داد
به شهر آواز خواهم داد
بَده … بَد بَد … چه پیوندی؟ چه پیمانی؟
کَرَک جان! خوب می‌خوانی
خوشا با خود نشستن، نرم‌نرمک اشکی افشاندن
خوشا پیمانه‌ای دور از حریفانِ گران‌جانی
▨
مهدی اخوان ثالث
متخلص به م. امید
از دفتر شعر زمستان
منتشر شده به سال ۱۳۳۵
ــــــــــ
پی‌نوشت: شعر در نسخه‌ی چاپ شده، با نسخه‌ی این خوانش، کم وبیش تفاوت‌هایی دارد

مهدی اخوان ثالث | آواز کرک

▨ نام شعر: هستن
▨ شاعر: مهدی اخوان ثالث
▨ با صدای: مهدی اخوان ثالث
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
ــــــــــــــــــ
گفت و گو از پاک و ناپاک است
وز کم و بیشِ زلالِ آب و آیینه
وز سبوی گرم و پرخونی که هر ناپاک یا هر پاک
دارد اندر پستوی سینه
هر کسی پیمانه‌ای دارد که پرسد
چند و چون از وی
گوید این ناپاک و آن پاک است
این به سانِ شبنم خورشید
وآن به سانِ لیسکی لولنده در خاک است
نیز من پیمانه‌ای دارم
با سبوی خویش، کز آن می‌تراود خون (زهر)
گفت و گو از دردناک افسانه‌ای دارم؛
ما اگر چون شبنم از پاکان
یا اگر چون لیسکان ناپاک
گر
نگینِ تاجِ خورشیدیم
ورنگونِ ژرفنای خاک
هرچه‌ایم، آلوده‌ایم، آلوده‌ایم، ای مرد
آه، می‌فهمی چه می‌گویم؟
ما به «هست» آلوده‌ایم، آری
همچنان هستان هست و بودگان بوده‌ایم، ای مرد
نه چو آن هستان اینک جاودانی نیست
افسری زر وَش هلال‌آسا، به سرهامان
ز افتخارِ
مرگِ پاکی، در طریقِ پوک
در جوار رحمت ناراستینِ آسمان بغنوده‌ایم، ای مرد
که دگر یادی از آنان نیست
ور بود، جز در فریب شوم دیگر پاکجانان نیست
گفت و گو از پاک و ناپاک است
ما به هست آلوده‌ایم، ای پاک! و ای ناپاک
پست و ناپاکیم ما هستان
گر همه غمگین، اگر
بی‌غم
پاک می‌دانی کیان بودند؟
آن کبوترها که زد در خونشان پرپر
سربیِ سردِ سپیده‌دم
سبز خطانی
که الواحِ سحر را سرخ‌رو کردند
بی جدال و جنگ
ای به خون خویشتن آغشتگان کوچیده زین تنگ آشیانِ ننگ
ای کبوترها
کاشکی پر می‌زد آنجا مرغ دَردم، ای کبوترها
که من ار مستم، اگر هوشیار
گر چه می‌دانم
به هست آلوده مَردم، ای کبوترها
در سکوت برجِ بی‌کس مانده‌تان هموار
نیز در برج سکوت و عصمت غمگینتان جاوید
های پاکان! های پاکان! گوی
می‌خروشم زار
▨
مهدی اخوان ثالث
متخلص به م. امید
از دفتر شعر زمستان
منتشر شده به سال ۱۳۳۵
ــــــــــ
پی‌نوشت: شعر در نسخه‌ی چاپ شده، با نسخه‌ی این خوانش، جای واژه‌ی «خون»، واژه‌ی «زهر» آمده است

مهدی اخوان ثالث | هستن

▨ نام شعر: ایران چه می‌گوید
▨ شاعر: مهدی حمیدی شیرازی
▨ با صدای: مهدی حمیدی شیرازی
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
ــــــــــــــــــ
می‌کشندم از دو جانب این به سویی آن به سویی
مُفتیان عقدم به شویی بسته، قاضی‌ها به شویی

این گرفته گیسویم، آن یک گریبانم، خدایا
هر دو گویندم گُلی، گل را نباشد پشت و رویی

ای خدا، ای آسمان، ای آسمان‌ها، ای خدایان!
همنشینِ سنگ خارا کی شود، کی شد، سبویی؟

من هنوز از طاقِ بستان دارم از عدلی نشانی
من هنوز از تختِ جم دارم ز فرّی گفت و گویی

داشتم مُلکی که می‌پیمود خورشیدش به روزی
یعنی از سویی‌ش پیدا می‌شد و پنهان به سویی

از حلب تا کاشغر بر خاتمم حرفِ نگینی
آب و جاهِ سنجرم از بحرِ بی‌پایاب جویی

دید این خورشید و می‌داند که روی این زمین‌ها
از اسیران جهان بشنید روزی های و هویی

دید این خورشید و می‌داند که شاهان جهان را
بوسه بر درگاه من می‌بود سنگین آرزویی

بی‌گمان زآن رفتگان اکنون کسی گر باز گردد
اشک‌ریزان گوید ای ایران! تو ایرانی؟ تو اویی؟

من دیاری بودم از فرخندگی رشک بهشتی!
من زمینی بودم از خوبی چو رخسار نکویی

سر به سر نخجیرگاهی از پیِ نخجیرگاهی!
جا به جا لغزنده جویی از بَرِ لغزنده جویی!

آنک آن‌جا بود، کانجا کرد پرویزی شکاری!
اینک این‌جا بود، کاین‌جا شانه زد شیرین به مویی!

خود همین‌جا بود؛ کاین‌جا تاخت بهرامی به گوری
پای آهویی ز پیکان دوخت بر پشت سروئی!(1)

بوسه زد بر سمّ ِ اسبِ شاه، این‌جا پادشاهی
ضبط کرد این نقش را کوهی و تصدیقِ عدویی!

خم شد این‌جا پشت قیصر تا ببوسد سمّ ِ اسبی!
خرد شد آن‌جا سپاهی، ملّتِ پرخاشجویی!

بود در هرگوشه‌ای چون بیشه شیری، نامداری!
بود در هر دامنی چون کوه‌ببری، تندخویی!

تازه می‌شد جانشان چون گل ز باد نوبهاران
باد اگر می‌بردشان از جنگ و از پیکار سویی!

باج‌ها بگرفته‌ام هر سال، از هر پایتختی
خسروی‌ها کرده‌ام هر روز، بر هر شهر و کویی!

بوده‌ام یک روز اندر پهنه‌ی گیتی سواری
ملک‌ها غلتیده اندر خمّ چوگانم چو گویی

زاستخوان نامداران جهان پر گشته خاکم
تکه‌ی پر استخوان کی رفته پایین از گلویی؟!

من عروس سنجرم، من دختر نوشیروانم
من زن بیگانه گردم؟ با چه عشقی؟ با چه رویی؟!

دل به امّیدِ وصال من کسی خرم ندارد
جز کسی کاو را سری بی‌مغز باشد؛ چون کدویی!

تازه دامادانِ گیتی، غافل از این داوری‌ها
می‌کشندم از دو جانب، این به سویی، آن به سویی!
▨
"دکتر مهدی حمیدی شیرازی"
به سال ۱۳۲۴
برگرفته از کتاب فنون شعر و کالبدهای پولادین آن
ــــــــ
(1):سرو: به معنی شاخ و این بیت اشاره به مهارت در تیراندازی بهرام است.

مهدی حمیدی شیرازی | ایران چه می‌گوید؟

▨ نام شعر: ای دیو سپید پای در بند (قصیده‌ی دماوندیه ۲)
▨ شاعر: ملک الشعرا بهار
▨ با صدای: ایرج گرگین
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
ـــــــــــــــــ
ای دیوِ سپیدِ پای در بند
ای گنبدِ گیتی ای دماوند

از سیم به سر، یکی کله‌خود
ز آهن به میان یکی کمربند

تا چشم بشر نبیندت روی
بنهفته به ابر چهرِ دلبند

تا وارهی از دمِ ستوران
وین مردم نحس دیو مانند

با شیرِ سپهر بسته پیمان
با اخترِ سعد کرده پیوند

چون گشت زمین ز جور گردون
سرد و سیه و خموش و آوند

بنواخت ز خشم بر فلک مشت
آن مشت تویی تو، ای دماوند

تو مشتِ درشتِ روزگاری
از گردش قرن‌ها پس‌افکند

ای مشتِ زمین بر آسمان شو
بر ری بنواز ضربتی چند

نی نی تو نه مشت روزگاری
ای کوه، نیَم ز گفته خرسند

تو قلبِ فسرده‌ی زمینی
از درد ورم نموده یک‌ چند

تا درد و ورم فرو نشیند
کافور بر آن ضماد کردند

شو منفجر ای دلِ زمانه
وان آتش خود نهفته مپسند

خامش منشین سخن همی گوی
افسرده مباش خوش همی‌خند

پنهان مکن آتش درون را
زین سوخته‌جان شنو یکی پند

گر آتش دل نهفته داری
سوزد جانَت، به جانْت سوگند

بر ژرف دهانت سخت بندی
بر بسته سپهرِ نیو پُرفَند

من بندِ دهانت برگشایم
ور بگشایند بندم از بند

از آتش دل برون فرستم
برقی که بسوزد آن دهان بند

من این کنم و بود که آید
نزدیک تو این عمل خوشایند

آزاد شوی و بر خروشی
ماننده‌ی دیو جسته از بند

هرّای تو افکَنَد زلازل
از نیشابور تا نهاوند

وز برق تنوره‌ات بتابد
ز البرز اشعه تا به الوند

ای مادرِ سرسپید بشنو
این پندِ سیاه‌بخت فرزند

برکش ز سر این سپید معجر
بنشین به یکی کبود اورند

بگرای چو اژدهای گرزه
‌بخروش چو شرزه شیر ارغند

ترکیبی ساز بی‌مماثل
معجونی ساز بی‌همانند

از نار و سعیر و گاز و گوگرد
از دود و حمیم و بخره و گند

از آتش آه خلق مظلوم
و از شعله‌ی کیفر خداوند

ابری بفرست بر سر ری
بارانش زهول و بیم و آفند

بشکن در دوزخ و برون ریز
بادافرهِ کفرِ کافری چند

زانگونه که بر مدینه‌ی عاد
صرصر شرر عدم پراکند

چونان که بشارسان پُمپی‌
ولکان‌ اجلِ معلق افکند

بفکن ز پی این اساس تزویر
بگسل ز هم این نژاد و پیوند

برکن ز بن این بنا که باید
از ریشه بنای ظلم برکند

زین بی‌خردانِ سفله بستان
دادِ دلِ مردم خردمند
▨ 
ملک‌الشعرا بهار
۱۳۰۱ تهران 
ـــــــــ
توضیح شاعر: این شعر در سال ۱۳۰۱ شمسی گفته شد. در این سال به تحریک بیگانگان هرج‌ومرج قلمی و اجتماعی و هتاکی و آزار وطن‌خواهان و سستی کار دولت مرکزی بروز کرده بود - این قصیده در زیر آن معانی در تهران گفته شده و پایتخت هدف شاعر قرار گرفته است

ملک‌الشعرا بهار | دماوندیه ۲ | صدای ایرج گرگین

▨ نام شعر:  یاد آر ز شمع مرده یاد آر
▨ شاعر: علی‌اکبر دهخدا
▨ با صدای: ایرج گرگین
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
ـــــــــــــــــ
شاعر این شعر را به روان یار جوان و همسنگر شهیدش، میرزاجهانگیر خان صور اسرافیل پیشکش کرده.
ـــــــــــــــــ
ای مرغ سحر! چو این شب تار
بگذاشت ز سر سیاه‌کاری،

وز نفحه‌ی روح‌بخش اَسحار
رفت از سرِ خفتگان خماری،

بگشود گره ز زلفِ زرتار
محبوبه‌ی نیلگون‌عماری،

یزدان به کمال شد پدیدار
و اهریمن زشت‌خو حصاری،

یاد آر ز شمع مرده یاد آر 
▨


ای مونسِ یوسف اندر این بند
تعبیر عیان چو شد تو را خواب،

دل پر ز شعف، لب از شکرخند
محسودِ عدو، به کامِ اصحاب،

رفتی بَرِ یار و خویش و پیوند
آزادتر از نسیم و مهتاب،

زان کو همه‌شام با تو یک‌چند
در آرزوی وصال احباب،

اختر به سحر شمرده، یاد آر 
 ▨
 

چون باغ شود دوباره خرّم
ای بلبلِ مستمندِ مسکین

وز سنبل و سوری و سپَرغم
آفاق، نگارخانه‌ی چین،

گل، سرخ‌و به رخ عرق ز شبنم
تو داده ز کف زمام تمکین 

زان نوگلِ پیش‌رس که در غم
ناداده به نارِ شوق تسکین،

از سردیِ دی فسرده، یاد آر 
▨
 

ای همرهِ تیهِ پورِ عمران
بگذشت چو این سنینِ معدود،

و آن شاهدِ نغزِ بزمِ عرفان
بنمود چو وعدِ خویش مشهود،

وز مذبحِ زر چو شد به کیوان
هر صبح شمیم عنبر و عود،

زان کو به گناهِ قوم نادان
در حسرت رویِ ارضِ موعود،

بر بادیه جان سپرده، یاد آر 
▨


چون گشت ز نو زمانه آباد
ای کودک دوره‌ی طلایی

وز طاعت بندگان خود شاد
بگرفت ز سَر خدا، خدایی،

نه رسم اِرم، نه اسمِ شدّاد،
گِل بست زبان ژاژخایی،

زان‌کس که ز نوکِ تیغِ جلاد
مأخوذ به جرم حق‌ستائی

تسنیمِ وصال‌خورده یاد آر 
{پیمانه‌ی وصل‌خورده یاد آر} 
▨
استاد علامه، علی‌اکبر دهخدا
ـــــــــــــــــ
پی‌نوشت: این شعر یکی از درخشان‌ترین شعرهای دوره مشروطه به‌شمار می‌رود و ادبیات معاصر را دگرگون کرد. این شعر را علامه‌ دهخدا پس از به توپ بسته شدن مجلس و در رثای یار جوان و همسنگر شهید خود، میرزا جهانگیرخان شیرازی (صور اسرافیل) نوشته است.

علی‌اکبرخان دهخدا درباره‌ی این شعر چنین توضیح می‌دهد:
در روز ۲۲ جمادی الاولی ۱۳۲۶ قمری مرحوم میرزا جهانگیرخان شیرازی رحمه‌الله علیه، یکی از دو مدیر صور اسرافیل، را قزاق‌های محمدعلی شاه دستگیر کرده به باغ شاه بردند و در ۲۴ همان ماه در همان جا او را به طناب خفه کردند. بیست‌وهفت‌هشت روز دیگر چند تن از آزادی‌خواهان و از جمله مرا از ایران تبعید کردند و پس از چند ماه با خرج مرحوم مبرور ابوالحسن خان معاضدالسلطنه پیرنیا، بنا شد در ایوردن سوئیس روزنامه صور اسرافیل طبع شود.

در همان اوقات شبی مرحوم میرزا جهانگیرخان را به خواب دیدم در جامه سپید (که عادتاً در تهران در بر داشت) و به من گفت: «چرا نگفتی او جوان افتاد؟» من از این عبارت چنین فهمیدم که می‌گوید: چرا مرگ مرا در جایی نگفته یا ننوشته‌ای؟ و بلافاصله در خواب این جمله به خاطر من آمد: «یاد آر ز شمع مرده، یاد آر!» در این حال بیدار شدم و چراغ را روشن کردم و تا نزدیک صبح سه قطعه از مسمط ذیل را ساختم، و فردا گفته‌های شب را تصحیح کرده و دو قطعه دیگر بر آن افزودم و در شماره‌ی اول صوراسرافیل منطبعه ایوردن سوئیس چاپ شد.

برای توضیحات و جزییات ارزشمند بیشتر، پیشنهاد می‌کنم صفحه‌ی ویکی‌پدیای این شعر را ببینید.

علی‌اکبر دهخدا | یاد آر ز شمع مرده یاد آر | دکلمه ایرج گرگین

▨ نام شعر: شب جمعه خدمت حاج امین
▨ شاعر: ایرج میرزا
▨ با صدای: سبحان گنجی
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
ــــــــــــــــــ
رفیق اهل و سرا امن و باده نوشین بود
اگر بهشت شنیدی بساطِ دوشین بود

چه حال خوب و شب جمعۀ خوشی دیدیم
چه بودی ار شبِ هر جمعه حالِ ما این بود

عجب شبی به احبّا گذشت و پندارم
که چشمِ چرخ در آن شب به خواب سنگین بود

جهان به دیدۀ من ناپسند می‌آمد
ولی در آن شب دیدم که دیده بدبین بود

لوازم طرب و موجبات آسایش
ز لطف حاج امین جمله تحتِ تأمین بود

تمام حرفِ وفا در لب و صفا در چشم
نه در سری هَوَسِ بَد نه در دلی کین بود

نه از میلسپو آنجا سخن نه از نُرمال
نه ذکر آنقُره، نی صحبتِ فلسطین بود

نه گفت و گویِ رضاخان نه یادِ احمد شاه
نه فکرِ مؤتمن الملک و ذکرِ چایکین بود

انار و سیب و به و پرتقال و نارنگی
کبابِ برّۀ خوب و شرابِ قزوین بود

عرق به حدِّ کمال آب‌جو به حدِّ نِصاب
گل و بنفشه فزون‌تر ز حدِّ تخمین بود

مُعاشران همه خوش‌روی و مهربان بودند
یکی نبود که بدخوی و زشت آیین بود

جلال و حاج زَکی خان و اعظم السّلطان
ادیب سلطنه و فتح بود و فرزین بود

بس است آنچه شنیدی تو یا بگویم باز؟
بتول بود و قمر بود و ماه و پروین بود

نگارخانۀ چین بود و بارنامۀ هند
هزار چندان بود و هزار چندین بود

بتول چارقدی بر سرش ز منسوجی
که نسج آن غرض از کارگاهِ تکوین بود

به گردِ عارضش از زیر چارقد بیرون
دو قسمت متساوی ز مویِ مُشکین بود

سفید روی و بر اطراف آن دو مویِ سیاه
بنفشه بود که اندر کنارِ نسرین بود

نداده بود به خود هیچ گونه آرایش
که بکر بود و منزّه ز قیدِ تزیین بود

دلم تپید چو بر چشمِ او گشادم چشم
چو صعوه‌ای که گرفتارِ چنگِ شاهین بود

قمر مگو که یکی از ودایعِ حق بود
قمر مگو که یکی از بدایع چین بود

به پا زِ حُلّهٔ زَربَفت داشت پاچینی
چه گویمت که چِه‌ها در میانِ پاچین بود!

از آن لطافت و آن پودر و پارفَم و توالت
شبیه مادموازل‌های بِرْن و برلین بود

مثال خوشۀ خُرما فرازِ نخلِ بلند
نموده جمع به سر گیسوان زرّین بود

نه شانه بود که آن گیسوان به هم می‌ریخت
کلیدِ محبسِ دل‌هایِ مستمندین بود

مرا به مهر ببوسید و من خجل گشتم
که پیر بودم و رخسار من پُر از چین بود

دلم جوان شد و طبعم روان از آن بوسه
مگر به لعلِ وی آبِ حیات تضمین بود

بتول شور به مجلس فکند با ویُلُن
قمر مطابق او در غناء شیرین بود

به یک تغنّیِ او در نَشاط می‌آمد
اگر چه قلبِ پدرمرده طفلِ مسکین بود

ز یک ترنّم او شادمان شدی گر چند
طلاق‌دیده زنِ ناگرفته‌کابین بود

روانِ جامعه از این دو زن صفا می‌یافت
اگر نه بر رخشان آن نقابِ چرکین بود

کشید کار در آخر به تعزیت‌خوانی
که باده‌نوشان سرمست و باده نوشین بود

یکی سکینه یکی مادرِ وَهَب می‌شد
همان دو بازسنان بود و شِمرِ بی‌دین بود

چو شِمر حضرتِ عبّاس را طلب می‌کرد
حکایتِ سپر و گرز بود و زوبین بود

چه گویمت که چه می‌کرد اعظم السّلطان
حقیقةً یکی از جملهٔ ملاعین بود

جناب فرزین گه راست رفت و گاهی چپ
همیشه این حرکت از خواص فرزین بود

ادیب سلطنه هم بد نشد در آخرِ کار
اگر چه اوّل شب با وقار و تمکین بود

چو نیمی از شب بگذشت سفره آوردند
که اندر آن خورش قیمه بود و ته‌چین بود

«شکم پرست کند التفات بر مأکول»
به خاصه کز سر شب بار معده سنگین بود

ادیب و فرزین بعد از دو ثلثِ شب رفتند
کسی که ماند به جا فتح و آن خواتین بود

جنابِ حاج امین با قمر به یک جا خفت
اگر چه کثرتِ جا و وفورِ بالین بود

بلی قمر یکی از جملۀ خبیثات است
وکیل محترم ما هم از خبیثین بود

من و بتول به جای دگر شدیم ولی
بتول بکر و جلال الممالک عنّین بود

به یادِ خُلقِ خوشِ میزبان و مهمانان
برین و بالین بر من عبیر آگین بود

خلاصه بر منِ مهجور راست می‌خواهی
شبی که در همۀ عمر خوش گذشت این بود

به یادگارِ شبِ جمعه گفتم این اشعار
که همچو بزم سزاوارِ شرحِ چونین بود

گُمان مدار {نبود} که دیگر شبی چنین بینم
که عمر من به حدود ثَلاث و خَمسین بود
▨
ایرج میرزا
ـــــــــ
پی‌نوشت‌ها:
*ملیسپو: آرتور میلسپو مباشر آمریکایی بود که در واقع رئیس کل مالیه ایران بود و بر حسن جریان کارهای وزارت مالیه نظارت داشت.
*آنقره: آنکارا، پایتخت ترکیه .
چایکین: خاورشناس روس است که با ایرج میرزا هم رابطه دوستی و الفت داشته است.
*نرمال: مخفف «اکول نرمال» است که در فرانسه به دانشسرای معلمین می‌گفتند و در آن زمان صحبت این بوده که ایران هم باید نرمال داشته باشد.
*موتمن الملک: حسین پیرنیا ملقب به مؤتمن‌الملک دولتمرد اواخر دورهٔ قاجاریه، رئیس مجلس شورای ملی در دوره دوم و چهارم، نماینده شش دوره مجلس شورای ملی، و برادر حسن پیرنیا بود. 
*پارفم: تلفظ فرانسوی پرفیوم، عطر و ادکلن 
 «*شکم پرست کند التفات بر مأکول» این بیت از سعدی است

ایرج میرزا | شب جمعه خدمت حاج امین

▨ نام شعر: حسرت
▨ شاعر: میرزا حسن خان وثوق‌الدوله
▨ با صدای: علی‌اکبر یاغی‌تبار
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
ــــــــــــــــــ
بگذشت در حسرت مرا بس ماه‌ها و سال‌ها
چون است حال اَر بگذرد دایم بدین منوال‌ها

ایام بر من چیره شد چشم جهان‌بین خیره شد
واین آب صافی تیره شد، چون ماند در گودال‌ها

دل پر اسف از ماضیم وز حال بس ناراضیم
تا خود چه راند قاضی‌ام تقدیر استقبال‌ها

نقش جبین درهم شده، فرّ جوانی كم شده
شمشادِ قامت خم شده؛ گشته الف‌ها دال‌ها

گویی كه صبحِ واپسین رخ كرد و منشق شد زمین
وین سیل‌های قهر و كین برجَست از این زلزال‌ها

مغلوب شد هر خاصیت برگشت هر خُلق و صفت
مانند تغییر لغت از فرط استعمال‌ها

هم منقصم شد وصل‌ها هم منهدم شد اصل‌ها
هم منقلب شد فصل‌ها هم مضطرب شد حال‌ها

شب كرد ظلمت گستری وآن چشمِ شب‌كور از خری
نشناخت نورِ مشتری از شعلهٔ جوال‌ها

چون ریشه بندد خویِ بد، بهتر نگردد خَود به خَود
سخت است رفع این نمد بی نشترِ كحال‌ها

این نالهٔ شبگیرها، برّنده چون شمشیرها
هم بگسلد زنجیرها هم بشكند اغلال‌ها

تا چند در این كشمكش چون مرغِ بسمل در تپش
گاهِ صعود است و پرش زی كشور آمال‌ها

رخت از محیطِ مردگان بندم به شهرِ زندگان
چون اختران تابندگان چون گوهران سیال‌ها

هر صبح‌دم در كویشان خواهم{بندم} نظر بر رویشان
كز مطلع ابرویشان مسعود گردد فال‌ها

كو عزلتی راحت‌رسان دور از محیطِ این خسان
تا وا رَهَد گوش و زبان زاین قیل‌ها و قال‌ها

كو مهدیِ بی‌منتی كآرد به جانم رحمتی
برهاندم بی‌منتی از شر این دجال‌ها

كو ارشَمیدس كز میان برخیزد و بندد میان
بردارد این بارِ گران از دوش این حمال‌ها

بر عقل گردد متكی اهرم كند حِس ذكی
چیره شود از زیركی بر جَرّ ِ این اثقال‌ها

صبر است داروی این فلج، كالصبر مفتاح الفرج
آری، ومن لجَّ و لج گفتند در امثال‌ها

روزی بر آید دستِ حق چون قرصِ خورشید از شفق
بی‌ترس و بیم از لرز و دَق آسان كند اشكال‌ها

از خون این غدّارها وز خاک این بدكارها
جاری كند اَنهارها برپا كند اتلال‌ها

دعوی اینان كی خَرَد عاقل به بازار خِرد
خود چیست تعداد زبد سنجی چو در مكیال‌ها؟

علم است نزدِ برتران لا اعلم پیغمبران
جهلست علم این خران چون دعوی رمال‌ها

برجای ماند از فیضِ رب خورشید را نور و لهب
باقی نماند از ذوذنب نه جرم و نه دنبال‌ها

باور مكن از سیرها از شر مطلق خیرها
زاین قائم بالغیرها دعوی استقلال‌ها

الحان موسیقی مخوان بیهوده در گوش گران
شیوایی نطق و بیان هرگز مجوی از لال‌ها

این ابلهان و گول‌ها، مشتی ددان و غول‌ها
در فعل چون مفعول‌ها در قول چون قوال‌ها

بر دیگران تسخرزنان خود عیبِ خود پنهان‌كنان
برخاک‌وخاشاک‌افکنان چون گربكان پنجال‌ها

نزد طبیب ای بوالعجب پوشیده داری رنجِ تب
غافل كه او در كنجِ لب می‌بیندت تبخال‌ها

گاهی ز غم پژمردگان داروی غفلت خوردگان
بی‌جنبشی چون مردگان در پنجه‌ی غسال‌ها

گه تندخوی و فتنه‌جو هرزه‌درای یاوه‌گو
اهریمنانی زشت‌خو در آدمی‌تمثال‌ها

گفتا نعامه چون پرم؟ باری كه جنس طایرم
بار دگر گفت اشترم، چون گسترانم بال‌ها؟

فرقان‌شان اندر مَثَل، از چار‌پایان خواند اضل
هستند این قوم، دغل چون هم اضل هم ضال‌ها

نه عاطفت در كویشان نه مردمی در خوی‌شان
رفت آبرو از رویشان چون آب از غربال‌ها

کرده ز کذب و افتری سرمایهٔ سوداگری
هم بایع و هم مشتری مغبونِ این دلال‌ها

یك فرقه از لایشعری تهمت‌زنان بر دیگری
چون سنّی و چون اشعری سرگرمِ استدلال‌ها

نامردمی آیینشان، کفر و دنائت دینشان
انیاب زهرآگینشان چون خنجر قتال‌ها
▨
میرزا حسن خان وثوق الدوله

میرزا حسن خان وثوق‌الدوله  | حسرت

▨ نام شعر: واقعیت رویای من است
▨ شاعر: بیژن نجدی
▨ با صدای: بیژن نجدی
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
ـــــــــــــــــــــ
واقعیت خواب‌های من است
خونِ رویای من
برگ‌تر از سبز – سبزتر از برگِ گیاه
که با دشنهٔ تلکس خبرگزاری‌‌ها
خنجر کلمات روزنامه
نمی‌ریزد

واقعیت رویای من است
آن‌جا هیچ‌کس نمی‌داند که سیلی چیست؟
و چاقو
شرمندهٔ تیغش نه.
در خیال‌بافی ذهن من، ترور نمی‌شود لبخند
کشته نمی‌شود سهراب
بر زانوان پیر پیرمرد رفته است لبخند
تکه‌های تن هر که می‌میرد
در اخبار رادیو – برصفحهٔ تلویزیون
آن‌‌جا
آفریقا(فرق نمی‌کند: خاورمیانه
آسیای دور)
درخواب‌های من باز می‌گردد به گهواره و گریه
آن‌‌ها بزرگ می‌شوند – در خواب‌‌های من
به مدرسه می‌روند و آب می‌خورند و انار- درخواب‌های من
و درخت اناری دوباره می‌روید
از کتابی که مانده روی رف

آن‌ها در خانه‌ای ساده، بچه‌دار می‌شوند و
روزی
بر سپید ساده بستری ساده
کنار مردمی ساده
با تعریف ساده‌ای از مرگ، می‌میرند
اما دریغ
واقعیت، نه خواب‌‌های من است – نه رؤیای تو
نه خیال‌بافی من – نه آرزوی تو
همین تو که روزنامه می‌خوانی
و گاهی شعر مرا
▨
بیژن نجدی
از کتاب واقعیت رویای من است نشر مرکز صفحه ۶

بیژن نجدی | واقعیت رویای من است

▨ نام شعر: و تو هم روزی پير می شوی
▨ شاعر: شمس لنگرودی
▨ با صدای: شمس لنگرودی
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
ــــــــــــــــــ
و تو هم روزی پير می‌شوی
اما من
پير تر از اين نخواهم شد
در لحظه‌ای از عمرم متوقف شدم
منتظرم بيايی
و از برابر من بگذری
زيبا
پير شده
آراسته به نوری
که از تاريکیِ من
دريغ کرده‌ای
▨
شمس لنگرودی

شمس لنگرودی | و تو هم روزی پیر می‌شوی

▨ نام شعر: بهار
▨ شاعر: شمس لنگرودی
▨ با صدای: شمس لنگرودی
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
ــــــــــــــــــ
حیف نیست
بهار باشد
تو نباشی؟
از بس غلتید
تخته‌سنگِ سیزیف
به سنگریزه بدل شد.
فردا آمدنی است
حرفی در میان نیست
اما از کجا در ارابهٔ او ما نیز بوده باشیم؟

برخیز و بیا
برخیز و به جاده نگاه نکن
که همیشه خود را به تاریکی می‌زند
فهمیده‌ام هرکس چراغ جادهٔ خود باید بوده باشد.
زندگی! چقدر سر به سرم می‌گذاری
خودی به نظر می‌رسی
با تو که قهر می‌کنم می‌فهمم که مرا نمی‌شناسی.

حیف نیست
بهار
از سر اتفاق بغلتد در دستم
آن وقت
تو نباشی؟
▨
شمس لنگرودی

شمس لنگرودی | بهار

▨ نام شعر: خطبهٔ اردیبهشت
▨ شاعر: مهدی اخوان ثالث
▨ با صدای: مریم کوشا
▨ موسیقی: تکنوازی کیا طبسیان در ماهور
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
ــــــــــــــــــ
منشور فرودین چو زمان رد کند همی
اردیبهشت تکیه به مسند کند همی

گوید که فرودین، رضی اللهُ عَنه، رفت
تا در بهشت خانۀ سرمد کند همی

او گفته بود ابر کند حیلتی که خاک
کافورها بَدَل به زُمرَّد کند همی

فرشی لطیف گسترد و نقشهای نغز
در آن ز لعل و بُسَّد و عَسجَد کند همی

در آن شگفت‌فرش به بس نقش و بس نگار
آذین‌های دلکشِ بی‌حدّ کند همی

اشجار را به نسبت خَود سبزجامه‌ای
زینت‌فزای و نقشگرِ قد کند همی

بهر شکو‌ه‌پوشان، هم زآن نَسیجِ وَحد
جامه‌یْ دوم مهیا بر ید کند همی


جدّم بهار گفت: که بایست فرودین
«عالم بسانِ خلدِ مُخلد کند همی«

اما دریغ او نتوانست کارها
چونان‌که گفته بود بدو جد کند همی

ما آمدیم اینک و خرداد راضی است
کین سلطنت برادرِ ارشد کند همی

خرداد مَه، برادر من، کودکی‌ست خُرد
باید به کار کوشش ممتد کند همی

ما آمدیم از پس ناکام فرودین
هَوَّز مقام از پسِ اَبجَد کند همی

باید کنون سحاب شتابد به سوی بحر
چون قاصدی که روی به مقصد کند همی

وز کودکانِ بحر به دامانِ خویش در
دوشیزه بار بر سرِ امْرَد کند همی

آرد بر این بساط بپاشد به رایگان
بر کوه و دشت بخشش بی‌عد کند همی

ریزد به چشمِ اَرمدِ آلاله دُرِّ تَر
اَبيَض قرينِ اَحمَر و اَسوَد کند همی

شاید که خونِ دیدۀ آلاله کم شود
رفعِ رَمَد ز لالۀ اَرمَد کند همی

و اندر غیابِ ابر، به لبخنده، آفتاب
گیتی بسانِ زرّین مِطرَد کند همی

آید نسیم و لرزه درافتد به سبزه‌ها
چون زلفِ جویبار مُجعّد کند همی

و آن بیدبُن که طُرّه فروهشته هر طرف
طرّه‌ىْ بُلندِ خویش معقَّد کند همی

گه مفردات موی کند جمع و گاه باز
آن جمع را پریشد و مفرد کند همی

بلبل ز ره درآید و دستان‌سُرا شود
منزل به شاخِ وَردِ مُوَرَّد کند همی


سوگندها خورد که نبوده‌ست بی‌وفا
سوگندِ خود به نغمه مؤَكَّد کند همی

زاغِ پلید، گل را بر رَغمِ زندواف
با قیل و قالِ خویش مردَّد کند همی

دلْ بید را بسوزد و تهدیدِ زاغ را
اوراقِ خود چو تیغِ مهَنَّد کند همی

پوپک، مگر خبر شود، آید به سوی باغ
چون عابدی که روی به مَعبد کند همی

خواند ترانه‌ای و به بلبل دهد مدد
تأیید قول‌های مُؤیَّد کند همی

گل عاقبت بخندد و باور کند ز دوست
وز خنده بوی مشک، مُصعَّد کند همی

خندد به روی عاشقِ خود تا ز پیش بیش
او را به قیدِ عشق، مُقَیَّد کند همی

بلبل به شوق آید و خندد به روی زاغ
چون مؤمنی که خنده به مُرتَد کند همی

پوپک سرودِ خویش مکرّر کند که باز
بلبل حدیثِ عشق مجدد کند همی

ابرِ مَطير نقطه بشوید ز حرفِ ذال
گل را به عشقِ پاک خوش‌آمذ کند همی

آید صدای زَنجَره، زان‌سان که کودکی
تكرارِ حرفِ سينِ مشدّد کند همی

ُدقُد کند برابرِ دیوار، ماکیان 
حسرت خورَد چو فکرتِ فَدفَد کند همی

جغدِ پلیدِ شوم گریزد به مرغزن
تا نوحه‌های خویش به مَرقد کند همی

قمری فصیح خطبۀ اردیبهشت را
تکرار همچو مُقری و موبد کند همی

گاهی خطیب‌وار در آن خطبه کردنش
کامی ز آبِ تازه در اورد کند همی

- اردیبهشت‌ماه بهشتی‌ست راستین
رای مرا به عیش مُسَدَّد کند همی

- گویم که باده خوردنِ این ماه، واجب است
تا کیست آنکه گفتِ مرا رد کند همی؟ 

گر شیخ منکر است، بهیمه‌ست، کیست تا
فکرِ رکاب و کهنه و مِقوَد کند همی؟

شب‌های ماهتاب، به اردیبهشت‌ماه
مِی مَرد را چو روحِ مجرّد کند همی
 
گفتم من این قصیده پِیِ آزمونِ طبع
تا چون بنای شعر مُشیّد کند همی؟

گفتم چنانکه گفت هنرمندِ دامغان
«نوروز روزگار مجدد کند همی»

سالم فزون ز بیست نَه و طبعم اینچنین
قصرِ قصیده صرحِ مُمَرَّد کند همی

اورنگِ شعر بر زِبَرِ شَعریان نهد
کلکم که پایگه سرِ فرقد کند همی

داند حریف‌مرد که طبعی توانگر است
کاوراق ازین وتیره مُسوَّد کند همی

یارد «امید» نیز چنین دست و پنجه نرم
با احمدِ بن قوصِ بِن احمد کند همی

اما هنر به هستیِ مردی دهد فروغ
کاو دُرِّ پاک و تازه مُنَضَّد کند همی

زیرا متاعِ شعر چو دوشیزه بود و نغز
گوینده را به نام مُؤبَّد کند همی 
▨
مهدی اخوان ثالث (متخلص به م. امید)
کریم‌آباد ورامین - اردیبهشت ماه ۱۳۲۸
از دفتر شعر ارغنون

مهدی اخوان ثالث | خطبه اردیبهشت

▨ نام شعر: آه آینه ( او را ز گیسوان بلندش شناختند)
▨ شاعر: هوشنگ ابتهاج
▨ با صدای: هوشنگ ابتهاج
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
ـــــــــــــــــــــــــــــــ 
او را ز گیسوان بلندش شناختند
 ای خاک! این همان تنِ پاک است؟
 انسان همین خلاصهٔ خاک است؟
وقتی که شانه می‌زد
 انبوهِ گیسوانِ بلندش را
تا دوردستِ آینه می‌راند
 اندیشهٔ خیال‌پسندش را
او با سلام صبح
خندان، گلی ز آینه می‌چید
دستی به گیسوانش می‌برد
شب را کنار می‌زد
 خورشید را در آینه می‌دید
اندیشهٔ بر آمدنِ روز
بارانی از ستاره فرو می‌ریخت
در آسمان چشم جوانش
آنگاه آن تبسمِ شیرین
در می‌گشود بر رخِ آیینه
از باغ آفتابی جانش
 دزدان کور آینه افسوس
 آن چشم مهربان را
 از آستان صبح ربودند
 آه ای بهار سوخته!
 خاکسترِ جوانی
تصویرِ پر کشیدهٔ آیینهٔ تهی
با یاد گیسوان بلندت
 آیینه در غبار سحر آه می‌کشد
مرغانِ باغ بیهده خواندند
هنگامِ گل نبود
▨
هوشنگ ابتهاج مختلص به هـ.ا.سایه
از دفتر آهی و راهی

هوشنگ ابتهاج | آه آینه ( او را ز گیسوان بلندش شناختند)

در بخش پلی‌لیست‌ها می‌توانید شعرها را به تفکیک شاعر ببینید.
ــــــــــــ
پالایش و تنظیم شعرهای قدیمی، زمان‌بر و‌ طاقت‌فرساست. اگر از شعرها در پروژه‌ای استفاده می‌کنید، پیشاپیش از اینکه منبع آن را ذکر می‌کنید سپاسگزارم.
ــــــــــــــــ
پروژه‌ی «با صدای شاعر» در پلتفرم‌‌های زیر هم فعال است؛
▨ تلگرام
▨ اسپاتیفای
▨ اپل پادکست
▨ کست باکس
▨ شنوتو

مهدی اخوان ثالث | خطبه اردیبهشت

Schahrouz Kabiri