ยิ่งภาวนายิ่งมีความสุข 
ในขณะเดียวกันยิ่งภาวนายิ่งเห็นทุกข์ 
ก็เลยไม่รู้ว่ามันสุขหรือมันทุกข์ 
ภาวนาไปเรื่อย ใจโปร่ง สบาย 
มีความสุขอยู่ในตัวเอง ไม่ต้องง้อใครทั้งสิ้น 
แต่การภาวนา ยิ่งเราเห็นทุกข์มากขึ้นๆ 
ใจมันยิ่งคลายออกจากโลก คลายออกจากทุกข์ 
ใจยิ่งมีความสงบ มีความสุขมากขึ้นๆ 
ความสงบสำคัญ ในความสงบมันจะมีความสุขอยู่ 

ถ้าใจเราเข้าถึงความสงบสุข มันไม่ทุกข์ 
ก็จะเห็นโลกนี้ว่าง ว่างจากความเป็นตัวเป็นตน 
ว่างจากความเป็นคน เป็นสัตว์ เป็นเรา เป็นเขา 
ว่างตั้งแต่ภายใน ในธาตุรู้ ในธรรมะ ธรรมธาตุ 
ธาตุรู้มันก็ว่าง มันกลืนเข้ากับความว่างของโลก ของจักรวาล 
เป็นเนื้อเดียวกันหมด เสมอกันหมด 

(2)
ฝึกไปเรื่อยๆ 
เดี๋ยวก็ถึงจุดที่มันเข้าใจมันก็วาง 
แล้วจะทุกข์น้อยลงๆ 
ตรงที่มันทุกข์น้อยลงนั่นล่ะ 
ที่เรารู้สึกว่ามันมีความสุขมากขึ้นๆ 
มันเป็นความรู้สึกที่สัมพัทธ์ 
ที่จริงก็คือมันทุกข์น้อยลงเรื่อยๆ มันทุกข์สั้นลง 
ทุกข์น้อยลง มันก็เลยรู้สึกมีความสุขมากขึ้นๆ 
ตรงจุดที่มันไม่ทุกข์ ตรงที่ภาวนาถึงพระนิพพาน 
มันไม่ทุกข์แล้ว เพราะมันไม่มีตัณหาอีกต่อไปแล้ว 
มันก็ถึงเป็นบรมสุข

--
หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม 
28 กุมภาพันธ์ 2564 ไฟล์ 640228 ซีดีแผ่นที่ 89

CD 89

ยิ่งเห็นทุกข์ยิ่งมีความสุข :: หลวงพ่อปราโมทย์ 28 ก.พ. 2564 (640228)

อุปาทาน 4 ตัว 
ยึดถือในตัวร่างกายในวัตถุสิ่งของ 
ยึดถือในความคิดความเห็น 
ยึดถือในแบบแผนของการทำงาน 
ยึดถือในความเป็นตัวเป็นตน 
การยึดถือทั้งหมดนั้น มันพุ่งมาที่การยึดถือในความเป็นตัวเป็นตน 
ท่านเลยจัดเอาไว้ตัวสุดท้าย 
ร่างกายก็ตัวเรา ความคิดเห็นนี้ก็ความคิดเห็นของเรา 
แบบแผนการดำเนินชีวิต การทำงานของเรา 
สุดท้ายมันมาเซิร์ฟที่ตัวกูของกูนี่ล่ะ 
ท่านพุทธทาสท่านเก่ง ท่านเจาะมาที่ตัวกูของกู

พอเรามีอุปาทาน 4 ตัวนี้แล้ว สิ่งที่ตามมาก็คือ 
อุปาทานนี้นำไปสู่ภพ ภพมี 2 อัน 
มีอุปัตติภพ ภพโดยการเกิด 
อย่างพวกเรามีอุปัตติภพเป็นมนุษย์ 
แล้วก็กรรมภพ ก็คือการทำงานของจิต
ตัวกรรมภพเป็นความดิ้นรนของจิตใจ 
สังเกตให้ดีเวลาเราเกิดความยึดถือขึ้นมาแล้ว 
มันจะเกิดการดิ้นรนของใจ 
อย่างเรายึดถือว่านี่คือตัวเรา ร่างกายเรา 
พอมันจะแปรปรวนไม่เป็นของเราขึ้นมาแล้ว 
ใจมันจะดิ้นใหญ่เลย กังวล กลุ้มใจ ทุรนทุราย 
หรือแฟนเรานอกใจเรา ใจมันก็ดิ้นรน 
ทุรนทุราย เพราะเรายึดถือ 
ถ้าเราไม่ได้ยึดถือว่าคนๆ นี้เป็นของเรา 
เขาจะไปไหนเราก็ไม่เดือดร้อน 
แต่พอเรายึดถือปุ๊บ ใจเราจะดิ้นทันทีเลย

(2)
ธรรมะของพระพุทธเจ้ามีคุณมหาศาล 
อยู่กับโลกก็จะเข้าใจโลก 
เข้าใจว่าเราจะปรับตัวอย่างไรได้ 
ที่เราจะอยู่รอด แล้วเราจะไม่ทุกข์ 
ในทางธรรมช่วยเราได้มหาศาล 
เราสามารถมีความสุขในปัจจุบัน มีความสุขในอนาคต 
มีความสุขอย่างยิ่ง คือถึงพระนิพพาน 
ตอนที่ใจมันถึงพระนิพพานแล้วลองทวนลงมาดู 
เราจะเห็นว่าเราไม่มีอุปาทาน ใน 4 ตัวนั้นไม่มี 
แล้วก็จะเห็นว่าไม่มีที่ไปเกิดอีกแล้ว จะเห็นด้วยตัวเอง 
อันนี้ครูบาอาจารย์ท่านสอนมา 
ค่อยๆ ดูเอา ค่อยๆ ศึกษาไป


--
หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม 
6 มีนาคม 2564 ไฟล์ 640306 ซีดีแผ่นที่ 89

ใจดิ้นรนเพราะยึดถือ :: หลวงพ่อปราโมทย์ 6 มี.ค. 2564 (640306)

ถ้าเราอยากมีความสุขต้องรู้จักพอ 
มีชีวิต Basic minimum needs มีแค่นั้นจริงๆ ก็พอแล้ว 
พระพุทธเจ้าสร้างสังคมพระขึ้นมา 
สังคมพระเป็นตัวอย่างที่ว่าอยู่อย่างไรแล้วพอ 
พวกเราไปบิณฑบาตมา ข้าวไม่พอก็มีแม่ครัวช่วยทำให้ 
เราก็ยังฉันได้วันละครั้งอยู่อย่างนั้น มันก็ได้แค่นั้น 
อยู่ได้ไหม ก็อยู่ได้ 
จีวรชุดหนึ่งๆ หลวงพ่อใช้ตั้งหลายปี ไม่ได้สิ้นเปลือง 
ถ้าเราอยู่อย่างนี้มันก็ไม่ต้องเป็นหนี้ อยู่อย่างสบายๆ 
ถ้าเป็นโยมอย่างนี้ มีเสื้อผ้า 2 ชุด 3 ชุดอะไรแค่นี้ก็พอแล้ว 
กินก็ไม่ต้องไปกินหรูหราอะไร กินอาหารพออยู่ได้ 
ก็ไม่สิ้นเปลืองมาก พยายามฝึกตัวเองให้รู้จักพอ 

วิธีที่จะฝึกให้พอ ก็คือคอยรู้เท่าทันใจของตัวเอง 
ตรงที่ไม่พอเพราะความอยากมันมาก ความอยากมันครอบงำเรา 
ฉะนั้นเราหัดรู้เท่าทันใจของเราไว้ 
ใจมันมีความอยากอะไรเกิดขึ้น รู้ทันมัน 
ถ้าเรารู้ทันตัณหาคือความอยากที่เกิดขึ้นในจิตใจเรา 
พอเรารู้ทัน ตัณหามันเป็นโลภะ มันเป็นกิเลส 
ตรงที่เรารู้ทันคือเรามีสติ ตัณหามันจะดับ 
พอความอยากมันดับแล้วจิตมันจะมีสติมีปัญญาขึ้นมา 
จิตมันเป็นกุศลแล้ว มันก็จะรู้อะไรควรอะไรไม่ควร



--
หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม 
7 มีนาคม 2564 ไฟล์ 640307 ซีดีแผ่นที่ 89

อยากมีความสุขต้องรู้จักพอ :: หลวงพ่อปราโมทย์ 7 มี.ค. 2564 (640307)

[คลิปสั้น] ไม่เห็นไตรลักษณ์ยังไม่ได้ทำวิปัสสนา หลวงพ่อปราโมทย์​ ปาโมชฺโช 20 มี.ค. 64 (640320)

ภาวนาแยกธาตุแยกขันธ์ออกไป 
เราจะเห็นว่าชีวิตเราจริงๆ ก็ประกอบด้วยขันธ์ 5 เท่านั้นเอง 
มีรูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ 
รูป คือส่วนที่เป็นวัตถุ เนื่องด้วยวัตถุ 
เวทนา คือความรู้สึกสุข ความรู้สึกทุกข์ ความรู้สึกไม่สุข ไม่ทุกข์ 
สัญญา ความจำได้ ความหมายรู้ 
สังขาร ความปรุงดี ปรุงชั่ว ปรุงไม่ดี ไม่ชั่ว 
วิญญาณ ความรับรู้ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ 
เราภาวนาเราแยกขันธ์ออกมาได้แล้ว 
เราจะเห็นขันธ์แต่ละขันธ์เกิดดับอยู่ในปัจจุบันนี้ 
เกิดดับสืบเนื่องกันไปตลอดเวลา 
จิตเองก็เกิดดับ จิตดวงหนึ่งเกิดขึ้น ดวงหนึ่งดับไปทั้งวันทั้งคืน เห็นอย่างนี้ 

ก่อนที่เราจะเห็นว่าจิตทุกอย่างเกิดแล้วดับ 
เราเห็นจิตทีละอย่างก่อน 
จิตสุขเกิดแล้วก็ดับ จิตทุกข์เกิดแล้วก็ดับ 
จิตไม่สุขจิตไม่ทุกข์เกิดแล้วก็ดับ 
จิตโลภเกิดแล้วก็ดับ จิตไม่โลภเกิดแล้วก็ดับ 
จิตโกรธ จิตหลงเกิดแล้วก็ดับ 
ทุกอย่างเกิดแล้วก็ดับไปหมด 
เห็นอย่างนี้ซ้ำๆๆ จะรู้ว่าจิตนี้เองเกิดดับอยู่ตลอดเวลา

--
หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม 
13 มีนาคม 2564 ไฟล์ 640313 ซีดีแผ่นที่ 89

จิตเกิดดับอยู่ตลอดเวลา :: หลวงพ่อปราโมทย์ 13 มี.ค. 2564

คนที่ไม่ปฏิบัติพอมันเกิดสุข เกิดทุกข์ เกิดดี เกิดชั่ว 
มันไปสนใจของข้างนอก 
สนใจรูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ 
สนใจเรื่องราวที่คิดนึกเอา 
มันไม่สนใจตัวเอง ไม่สนใจที่จะอ่านตัวเอง 
อ่านว่าจิตใจตอนนี้เป็นอย่างไร 
พอไม่สนใจก็คือไม่ได้ปฏิบัติแล้ว 
ไม่ได้เรียนรู้กาย ไม่ได้เรียนรู้ใจ 

การปฏิบัติมันคือการเรียนรู้ความจริงของกายของใจ 
คนธรรมดาทั่วไปที่ไม่ปฏิบัติกับผู้ปฏิบัติไม่ได้ต่างกัน 
ตาก็มองเห็นเหมือนกัน หูก็ได้ยินเสียง 
จมูกได้กลิ่น ลิ้นกระทบรส 
กายกระทบสัมผัส เย็น ร้อน อ่อน แข็ง ตึง ไหว 
พอใจกระทบความคิดนึกปรุงแต่ง กระทบเหมือนกัน 
แต่คนไม่ปฏิบัติหรือปฏิบัติไม่เป็น 
พอกระทบแล้วมันสนใจไปที่สิ่งที่มากระทบ 
สนใจในรูป ในเสียง ในกลิ่น ในรส ในโผฏฐัพพะ 
สนใจในเรื่องราวที่คิด 
ส่วนผู้ปฏิบัติที่ตั้งอกตั้งใจภาวนา 
พอกระทบอารมณ์แล้วไม่ได้สนใจของนอก 
แต่สนใจย้อนเข้ามาดูตัวเอง 
สนใจเข้ามาให้ถึงจิตถึงใจตัวเอง ถึงกายถึงใจตัวเอง 
ความต่างมันมีเท่านี้เอง 


--
หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม 
14 มีนาคม 2564 ไฟล์ 640314 ซีดีแผ่นที่ 89

ไม่สนใจตัวเองคือไม่ได้ปฏิบัติ :: หลวงพ่อปราโมทย์ 14 มี.ค. 2564

การภาวนามันมี 2 ส่วน 
ส่วนของสมถกรรมฐานกับส่วนของวิปัสสนากรรมฐาน 
สมถกรรมฐาน มีหลักง่ายๆ นิดเดียว 
อยากให้จิตสงบมีเรี่ยวมีแรง ก็อย่าให้จิตมันฟุ้งซ่านไป  
เราเลือกอารมณ์ที่เราอยู่ด้วยแล้วมีความสุข มีความสงบ 
สบายใจอยู่กับอารมณ์อันไหน เราก็อยู่กับอารมณ์อันนั้น 
พอเราอยู่กับอารมณ์ที่มีความสุข มีความพอใจ 
จิตใจก็ไม่หิวอารมณ์ เที่ยววิ่งร่อนเร่ไปเรื่อยๆ 
มันก็มีความสงบอยู่ในอารมณ์อันเดียว 

การทำวิปัสสนากรรมฐาน
ขั้นแรกต้องหัดเห็นสภาวธรรมก่อน 
เพราะวิปัสสนากรรมฐาน
เป็นการเห็นไตรลักษณ์ของรูปของนาม 
ขั้นแรกเลยก่อนที่จะถึงวิปัสสนา 
เราต้องแยกขันธ์ให้ได้ 
แยกธาตุแยกขันธ์ให้ออก
ทีแรกหัดรู้ตัวสภาวะไป 
พอเห็นสภาวะทั้งหลายมันแยกออกไปจากจิตที่เป็นคนรู้
เรียกว่าเราเริ่มแยกขันธ์ 
ทีแรกเห็นตัวสภาวะแต่ละตัวๆ ที่เกิดขึ้น
แล้วเห็นทุกๆ ตัวนั้นถูกรู้ถูกดู 
แล้วต่อไปก็ดูเขยิบขึ้นไป ทุกๆ ตัวนั้นตกอยู่ใต้ไตรลักษณ์
กระทั่งตัวจิตที่เป็นผู้รู้ผู้ดูก็ตกอยู่ใต้ไตรลักษณ์ 
เพราะว่าจิตเดี๋ยวก็เป็นผู้รู้ เดี๋ยวก็เป็นผู้คิด 
ผู้รู้ก็ไม่เที่ยง ผู้รู้เกิดแล้วก็ดับ ผู้คิดเกิดแล้วก็ดับ 
เฝ้าดูไปเรื่อยๆ สุดท้ายมันจะเห็นเลยว่า 
สิ่งใดสิ่งหนึ่งมีความเกิดขึ้นเป็นธรรมดา 
สิ่งนั้นมีความดับเป็นธรรมดา 

--
หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม 
21 มีนาคม 2564 ไฟล์ 640321 ซีดีแผ่นที่ 89

สมถและวิปัสสนากรรมฐาน :: หลวงพ่อปราโมทย์ 21 มี.ค. 2564

วันๆ หนึ่งเรามองคนอื่นมากกว่ามองตัวเอง 
ฉะนั้นก็เห็นแต่คนอื่น มันไม่เห็นตัวเอง 
เห็นคนอื่นแล้วใจของเรามันมีกิเลส 
มันก็เห็นคนอื่นในมุมที่ตัวเองอยากเห็น 
ชอบขึ้นมาก็มองว่าเขาดี ไม่ชอบขึ้นมาก็เขาเลว 
มองอย่างที่ตัวเองอยากมอง 

ส่วนของจริงคือรูปธรรมนามธรรมนี้ มันอยู่กับเรามาแต่ไหนแต่ไร 
ทำไมต้องอาศัยพระพุทธเจ้ามาชี้ให้เราย้อนกลับมาดู 
“โอปนยิโก” ย้อนกลับเข้ามาดูตัวเอง 
เพราะว่าโดยธรรมชาติแล้ว หลวงปู่ดูลย์ท่านสอนบอก 
“โดยธรรมชาติ จิตย่อมส่งออกนอก” 
จิตส่งออกนอก คือสนใจในรูป ในเสียง ในกลิ่น ในรส ในสัมผัส 
หรือในเรื่องราวที่คิดนึกต่างๆ สนใจแต่สิ่งพวกนี้ 
ไม่สนใจในตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ 
ไม่สนใจรูปธรรม นามธรรมที่ประกอบกันเป็นตัวเอง 
ฉะนั้นเราก็ควรจะสนใจเสียบ้าง 
หัดมาสนใจตัวเอง ไม่ต้องสนใจคนอื่นมากนัก 
ไม่ต้องไปจับผิดคนอื่น มาจับผิดตัวเอง 
จับผิดคนอื่นง่าย ไอ้โน้นไม่ดี ไอ้นี้ไม่ดี กูดีอยู่คนเดียว 
ไม่เห็นมีใครมันวิจารณ์ตัวเองสักกี่คนเลย 
มีแต่มองออกนอก สนใจแต่ของนอก 
ลองย้อนกลับมาทำตัวเองให้มันดีเสียก่อน 
ย้อนกลับมาฝึกตัวเองให้มันดีเสียก่อน 
ค่อยวิจารณ์คนอื่นก็ได้ ไม่สายไปหรอก ย้อนมาดูตัวเอง 


--
หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม 
27 มีนาคม 2564 ไฟล์ 640327 ซีดีแผ่นที่ 89

ดูตัวเองดีกว่าคอยจับผิดคนอื่น :: หลวงพ่อปราโมทย์ 27 มี.ค. 2564

บางคนก็เริ่มต้นดูกาย 
บางคนก็เริ่มต้นดูเวทนา 
บางคนก็เริ่มต้นดูจิต ทางใครทางมัน 
แต่ในสุดท้ายไม่ว่าจะดูกาย เวทนา หรือจิต หรือธรรม 
สุดท้ายมันก็ลงไปที่เดียวกัน เข้าไปสู่วิมุตติอันเดียวกัน 
เข้าไปสู่ความบริสุทธิ์หลุดพ้นอันเดียวกัน 
เข้าไปสู่พระนิพพานก็อันเดียวกัน มันเป็นสภาวะที่เหมือนกัน 
คล้ายๆ คนขึ้นภูเขา ทางขึ้นภูเขาก็อยู่รอบทิศทาง 
บางช่วงเป็นหน้าผา คนที่ชอบปีนหน้าผามันมี 
ให้มันเดินราบๆ ไปมันไม่เอา 
บางคนมีเงินมาก บารมีมาก 
ขึ้นเฮลิคอปเตอร์แป๊บเดียวถึงยอดเขาเลย 
บางคนไม่อยากเป็นอย่างนั้น 
อยากเดินชมวิว ชมต้นไม้ ชมนก ค่อยๆ เดิน 
แต่ละคนมันไม่เหมือนกัน 
บางคนให้สบาย มันไม่ชอบ 
มันต้องอะไรที่ลำบากๆ มันถึงจะชอบ ใจมันถึงจะลง 
เพราะฉะนั้นสิ่งเหล่านี้เป็นเทคนิคเฉพาะตัว 
เส้นทางนี้เป็นเรื่องเฉพาะตัว 
เป้าหมายอันเดียวกัน แต่วิธีการทำนี่หลากหลายมาก 

--
หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม 
28 มีนาคม 2564 ไฟล์ 640327 ซีดีแผ่นที่ 89

ขึ้นภูเขาได้หลายทาง :: หลวงพ่อปราโมทย์ 28 มี.ค. 2564

ดูจริตนิสัยเรา 
ถ้าเราเป็นพวกโลภมาก อยากมาก เรียกว่าตัณหาจริต 
สติปัฏฐานที่เหมาะกับพวกตัณหาจริตก็คือ ดูกายหรือเวทนา 
ถ้าพวกเจ้าความคิดเจ้าความเห็น เรียกว่า พวกทิฏฐิจริต 
สิ่งที่เหมาะสมก็คือจิตตานุปัสสนาและธัมมานุปัสสนา 

อุบายในการปฏิบัตินี่หลากหลาย นับจำนวนไม่ถ้วน 
เรียกกุศโลบาย อุบายที่ฉลาดในการฝึกกรรมฐาน 
อุบายนั้นทางใครทางมัน 
แต่หลักของการปฏิบัติมีทางเดียวที่พระพุทธเจ้าสอน
คือ อริยมรรคมีองค์ 8 ไม่มีทางที่สอง
แต่ในอริยมรรคแต่ละตัวๆ มันก็มีวิธีที่จะพัฒนาขึ้นมา 
อย่างสัมมาสติทำอย่างไรเราจะเกิดสติ 
บางคนเกิดสติเพราะเจริญกายานุปัสสนา 
บางคนเกิดสติเพราะเจริญเวทนานุปัสสนา 
บางคนเกิดสติเพราะเจริญจิตตานุปัสสนา 
บางคนก็ขึ้นธัมมานุปัสสนา 
พอสติถูกต้อง สมาธิที่ถูกต้องก็เกิด 
ถ้าได้สัมมาสติเมื่อไหร่ ก็ได้สัมมาสมาธิควบกันมาอย่างนั้น 
แล้วทำให้มาก เจริญให้มาก 
ต่อไปก็สัมมาญาณะ ความรู้ถูกความเข้าใจถูกก็เกิดขึ้น 
มีความรู้ถูก มีความเข้าใจถูกเกิดขึ้น ก็เกิดสัมมาวิมุตติ เกิดมรรคเกิดผล 


--
หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม 
4 เมษายน 2564 ไฟล์ 640404 ซีดีแผ่นที่ 89

กรรมฐานถูกจริตเหมือนยาถูกโรค :: หลวงพ่อปราโมทย์ 4 เม.ย. 2564

[คลิปสั้น] ปัญญาและสมาธิควบกัน หลวงพ่อปราโมทย์​ ปาโมชฺโช 10 เม.ย. 64 (640410)

มีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง

ไม่สนใจตัวเองคือไม่ได้ปฏิบัติ :: หลวงพ่อปราโมทย์ 14 มี.ค. 2564

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช