เราต้องฝึกทุกวัน  
อย่างคนดูจิต ต่อไปมันก็เห็น 
ร่างกายมันเคลื่อนไหวเพราะจิตสั่ง มันก็รู้ไปที่กายด้วย 
บางคนเริ่มจากการดูกาย ฝึกไปเรื่อยๆ 
ต่อไปก็รู้ กายเคลื่อนไหวก็เพราะจิตสั่งอีกล่ะ 
ไม่ใช่มีแต่กายอย่างเดียว ไม่มีจิต 
ถ้ามีแต่กายอย่างเดียว ไม่มีจิต มันก็เป็นศพเท่านั้นเอง 
ที่มันกระดุกกระดิกได้ มันทำงานได้ 
เพราะมันยังมีจิตสั่งอยู่ จิตควบคุมอยู่ 
เพราะฉะนั้นไม่ว่าเริ่มต้นจะดูจากกาย หรือดูจากจิต 
สุดท้ายก็เข้าใจทั้งหมดเหมือนกัน 
รู้อันเดียวก่อน สุดท้ายก็รู้ทั้งหมด
เพราะฉะนั้นการปฏิบัติ 
ไม่ต้องมานั่งเถียงกันหรอก สายไหนดีกว่าสายไหน 
ถ้าถูกหลักแล้วก็ดีหมด ถ้าผิดหลักก็ไม่ดีหรอก 
ไม่ว่าเริ่มต้น เราจะดูกาย หรือดูเวทนา หรือดูจิต 
สุดท้ายมันก็ลงมาที่จิตทั้งหมด 
ลงที่เดียวกันหมด ไม่ต้องเถียงกัน 
เพียงแต่บางคนลัดเข้ามาที่จิตเลย 
บางคนอ้อมไปทางกายก่อน ไปทางเวทนาก่อน
ฉะนั้นเราจะเริ่มอย่างไรก็ได้ สุดท้ายก็ไปที่เดียวกัน

ถ้าเราถนัดมาทางกาย 
เราก็เห็นกายเคลื่อนไหว จิตเป็นคนรู้ 
ถ้าเราเดินมาทางเวทนา 
เราก็เห็นเวทนาเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลงไป จิตเป็นคนรู้ 
ถ้าเราเดินมาทางจิตตานุปัสสนา 
เราก็เห็นกุศล อกุศลทั้งหลายเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลงไป จิตเป็นคนรู้ 
แล้วสุดท้ายมันก็เข้าไปที่ธัมมานุปัสสนา 
ทั้งรูปธรรม ทั้งนามธรรม 
ทั้งกุศล ทั้งอกุศล ล้วนแต่ตกอยู่ใต้ไตรลักษณ์ทั้งนั้น


หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
21 มกราคม 2566

CD 97

ถนัดอะไรก็เอาอันนั้นก่อน :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 21 มกราคม 2566

[คลิปสั้น] ความสงบสุขจากสมถะและวิปัสสนา หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 27 พ.ย. 65 (651127)

จิตใจเราไม่มีอิสระ จิตใจเราเป็นทาส 
ไม่มีความสุขที่แท้จริง 
เฝ้ารู้เฝ้าดู เวลาตัณหาเกิดทีไรความทุกข์เกิดทุกที 
ดูลงไปอย่างนี้เลย แล้ว
เราจะเห็นจิตใจนี้ไม่เคยมีความสุข 
เพราะจิตใจนี้ไม่ค่อยว่างจากตัณหาหรอก 
มีความทุกข์เกิดขึ้นตลอดเวลา เฝ้ารู้เฝ้าดู 

ตอนหลวงพ่อเป็นโยมภาวนา 
หลวงพ่อพบว่าจิตเหมือนคนติดคุก ถูกขังอยู่ในคุก 
แล้วมันก็เป็นคุกที่ป่าเถื่อน ตัณหาเป็นผู้คุมเราอีกที 
แล้วสั่งงานเราอยู่ในคุกตลอดเวลา 
คุกที่ขังจิตมันเคลือบครอบคลุมจิตอยู่ ตัวนี้คือตัวอาสวกิเลส 
มันครอบคลุมจิตใจเราไว้ ห่อหุ้มจิตใจเราไว้ 
แทรกซึมเข้าไปในจิตใจ 
แล้วก็ผลักดันให้เกิดตัณหาบงการบังคับจิตใจทั้งวันทั้งคืน 
พอภาวนามาเห็นตรงนี้ หลวงพ่อยอมไม่ได้แล้ว 
แต่เดิมคิดว่าเราอิสระ 
แต่ตอนนี้รู้ความจริงแล้วว่าจิตใจเราไม่ได้อิสระ 
จิตใจเราเกิดมาก็เป็นทาสแล้ว 
ยอมไม่ได้ ต้องแหกคุกนี้ให้ได้ 
ถ้ายังทำลายคุกอันนี้ไม่ได้ จะไม่เลิกปฏิบัติหรอก 
คล้ายๆ หน้าที่ของเราคือแหกคุก 
แหกคุกก็คืออาสวกิเลสมันห่อหุ้มจิตใจเราไว้ 
แล้วตัณหามันก็บงการจิตใจเรา 

เฝ้ารู้เฝ้าดูลงไป เรียนรู้ลงไป 
ในที่สุดก็ทำลายนายทาสตัวนี้ลงไป 
แต่มันทำลายเป็นระดับๆ ไป 
อยู่ๆ ไปทำลายตัณหา ทำไม่ได้ 
จะทำลายตัณหาได้ต้องทำลายอวิชชาได้ ความไม่รู้ 
ของเราตอนนี้ยังไม่ถึงจุดนั้น ของเราภาวนาไป 
เห็นไปร่างกายไม่ใช่ตัวเราที่แท้จริง จิตใจไม่ใช่ตัวเราที่แท้จริง 
เพราะจิตใจเป็นของที่เราสั่งอะไรก็ไม่ได้ ดูอย่างนี้ก่อน 
แล้วขั้นปลายค่อยไปดูว่าร่างกายคือตัวทุกข์ จิตใจคือตัวทุกข์ 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
13 สิงหาคม 2566

CD 100

หน้าที่ของเราคือแหกคุกให้ได้ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 13 ส.ค. 2566

หัดดูในขันธ์ 5 ดูไปเรื่อย 
ล้วนแต่ของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ ไม่ใช่ตัวเรา ไม่ใช่ของเรา 
อย่างนี้ถึงจะเรียกว่าการปฏิบัติ ไม่ใช่นั่งคิดเอา 
นั่งคิดเอาว่าร่างกายไม่ใช่เรา 
คิดเอาแล้วก็อิ่มอกอิ่มใจว่ากูรู้ธรรมะ 
มันรู้ด้วยการคิด มันยังไม่ได้เห็นของจริง 
ต้องลงมือปฏิบัติไปจนเห็นของจริง 
ขันธ์ 5 ไม่ใช่ตัวเรา ไม่ใช่ของเรา 
ถ้าเราเห็นด้วยจิตใจที่แท้จริง มันจะไม่กลับมาหลงผิดอีก 
อย่างคนไหนเป็นพระโสดาบันแล้ว รู้ความจริงแล้ว 
ขันธ์ 5 ไม่ใช่ตัวเรา ไม่ใช่ของเรา ไม่มีตัวเรา 
ไม่มีของเราในขันธ์ 5 ไม่มีตัวเราของเราที่ไหนเลย ไม่มี 
พระโสดาบันภาวนาไปจนจิตเห็นความจริงอันนี้แล้ว 
ความรู้อันนี้ฝังลึกเข้าไปในจิตใจ 
ตายไปแล้วข้ามภพข้ามชาติไปแล้ว 
ความรู้อันนี้ก็ไม่หายไป มันฝังลงไปในจิตใจ 
แต่ถ้าเป็นความรู้จากการคิด การอ่าน การฟัง
ไม่ทันจะแก่ก็ลืมหมดแล้ว 


หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
22 ตุลาคม 2566

CD 101

ลงมือปฏิบัติจนเห็นของจริง :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 22 ต.ค. 2566

ถ้าเรารู้ความจริงของกายของใจได้ 
ความทุกข์ในใจจะไม่เกิดขึ้น 
อย่างพวกเรามีความทุกข์ในใจเยอะแยะเลย 
อย่างในงานศพ เราพลัดพรากจากคนที่เรารัก 
การพลัดพรากจากคนที่รักเป็นทุกข์ 
แต่ถ้าเราภาวนาจนเราชำนาญ เราได้เห็นความจริง 
ว่าทุกสิ่งทุกอย่างที่ผ่านเข้ามาในชีวิตเราเป็นของชั่วคราว 
เพราะฉะนั้นการที่จะแก่จะเจ็บจะตายอะไร 
เป็นเรื่องปกติเป็นเรื่องธรรมดา 
ธรรมะคือธรรมดา คือเรื่องธรรมดาเองไม่ใช่เรื่องพิสดารอะไร 
เรื่องเห็นผีเห็นนรกเห็นสวรรค์อะไรมันมีก่อนพระพุทธเจ้า
แต่มันไม่ใช่ทางแห่งความพ้นทุกข์ 
มันเป็นทางของคนดีเท่านั้นแหละ 
ใจมันอยากทำบุญทำกุศลกลัวบาปกลัวกรรมเป็นเรื่องดีไม่ใช่ไม่ดี 
แต่ถ้าเราอยากพ้นทุกข์จริงๆ เราต้องเรียนให้สูงกว่านั้น 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
24 ตุลาคม 2566

งานศพโยมพ่อ พระอาจารย์สมชาย (อ๊า) กิตฺติญาโณ

ทุกอย่างเป็นของชั่วคราว :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 24 ต.ค. 2566

มีสติรักษาจิตไว้ กิเลสอะไรเกิดกับจิตใจรู้ไว้ 
แล้วเราจะได้ทั้งศีล ได้ทั้งสมาธิ ได้ทั้งปัญญา 
ถ้าศีล สมาธิ ปัญญาของเราสมบูรณ์แล้ว ไม่ต้องห่วง 
อย่างไรวิมุตติคืออริยมรรคอริยผลต้องเกิด 
ถ้าศีล สมาธิ ปัญญาสมบูรณ์แล้ว
อริยมรรคอริยผลก็จะเกิดขึ้น 

ฉะนั้นเรามีสติคุ้มครองรักษาจิตตนเองไปเรื่อยๆ 
คุ้มครองไม่ใช่ไปเฝ้าไม่ให้จิตกระดุกกระดิก 
มีสติคอยรู้เท่าทันจิตตัวเองนั่นล่ะ 
คอยอ่านจิตตัวเองนั่นล่ะ 
แล้วสติจะเป็นผู้รักษาจิตเอง 
เราไม่ต้องรักษาจิต รักษาอย่างไรก็ไม่ได้ 
สติจะทำหน้าที่อารักขา 
อารักขาคือมันทำหน้าที่คุ้มครองจิตใจไม่ให้ตกไปสู่ที่ชั่ว 
เพราะฉะนั้นเรามีสติอ่านจิตอ่านใจตัวเองไปเรื่อย 
จิตก็ได้รับความคุ้มครองได้รับการดูแล 
ไม่ทำผิดศีล ไม่ฟุ้งซ่าน เกิดสมาธิ เกิดความตั้งมั่น 
แล้วการที่เรามีสติ ถ้าจิตเราตั้งมั่น 
แล้วสติระลึกรู้อะไรก็ตาม อันนั้นจะแสดงไตรลักษณ์ได้

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
12 พฤศจิกายน 2566

สติมีหน้าที่รักษาจิต :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 12 พ.ย. 2566

อันแรกเลยศีล 5 ต้องรักษา 
ทุกวันต้องทำในรูปแบบ 
เลือกอารมณ์กรรมฐานมาสักอย่างหนึ่ง
ที่เราถนัด ที่เราอยู่ด้วยแล้วเรามีความสุข 
เราก็อยู่กับอารมณ์อันนั้นไปด้วยความมีสติ 
ไม่เพลิดเพลินในอารมณ์อันนั้น 
ไม่ไปเพ่งจ้องในอารมณ์อันนั้น 
ไม่หลงลืมอารมณ์นั้น  
อยู่กับมันด้วยความเป็นกลางสบายๆ 
จิตก็จะสงบ จิตได้พักผ่อน จิตจะมีแรงขึ้นมา 
แล้วการที่เราทำกรรมฐานแล้วเราคอยรู้เท่าทันจิตตัวเองด้วย 
นอกจากจะสงบ เรายังจะได้สมาธิอีกชนิดหนึ่งแถมมาด้วย 
คือจิตจะตั้งมั่นอัตโนมัติ 
พอตั้งมั่นแล้วก็มีแรงแล้วก็ต้องเดินปัญญา 
พวกเราเดินปัญญาในฌานได้ไม่กี่คนหรอก 
เราก็เดินปัญญาอยู่ข้างนอกนี้ล่ะ 
ตาเห็นรูป หูได้ยินเสียง 
จมูกได้กลิ่น ลิ้นกระทบรส 
กายกระทบสัมผัส ใจกระทบความคิดนึกปรุงแต่ง 
แล้วจิตเราเกิดปฏิกิริยาขึ้นมา 
เกิดสุขให้รู้ เกิดทุกข์ก็ให้รู้ เกิดกุศลก็ให้รู้ 
เกิดโลภก็ให้รู้ เกิดโกรธก็ให้รู้ 
เกิดหลงก็ให้รู้ ฟุ้งซ่านก็รู้ หดหู่ก็รู้ 
ตามรู้ตามเห็นไปเรื่อยๆ 
แล้วต่อไปปัญญามันก็พอกพูนขึ้น 
ถึงจุดหนึ่งก็จะเข้าสู่สังขารุเปกขาญาณ 
มันรู้จริงแล้วว่าทุกสิ่งทุกอย่างเกิดแล้วดับ มันก็เลยเป็นกลาง 
ไม่หลงยินดีกับสุข ไม่หลงยินร้ายกับทุกข์ 
ไม่หลงยินดีกับกุศล ไม่หลงยินร้ายกับอกุศล 
ถ้าเดินปัญญาถึงจุดนี้ 
เราเข้ามาสู่ประตูของอริยมรรคอริยผลแล้ว 
ถ้าบุญบารมีเราสะสมมาเพียงพอ อริยมรรคอริยผลจะเกิดขึ้น
ไม่มีใครสั่งจิตให้เกิดอริยมรรคอริยผลได้ 
จิตเกิดอริยมรรคอริยผลของจิตเอง 
เมื่อศีล สมาธิ ปัญญานั้นสมบูรณ์แก่รอบแล้ว 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
17 ธันวาคม 2566

มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช

การปฏิบัติสู่อริยมรรคอริยผล :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 17 ธ.ค. 2566

รู้ทุกข์ไว้ อะไรคือทุกข์ กาย จิตคือทุกข์ 
รู้อย่างไร รู้อย่างที่มันเป็น 
รู้กายอย่างที่กายเป็น คือเป็นอะไร เป็นไตรลักษณ์ 
รู้จิตอย่างไร รู้จิตอย่างที่จิตเป็น 
จิตเป็นอย่างไร จิตเป็นไตรลักษณ์ จะ
รู้กายรู้จิตว่าเป็นไตรลักษณ์ได้ 
ไม่หลง ไม่ลืมกายลืมใจ 
ไม่หลงไปอยู่ในโลกของความคิดความฝัน 
แล้วก็ไม่บังคับแทรกแซงกาย แทรกแซงจิต 
เรียกว่ารู้กายอย่างที่กายเป็น รู้จิตอย่างที่จิตเป็น 
ไม่ลืมกาย ไม่ลืมจิต 
แล้วก็ไม่ไปแทรกแซงให้มันผิดจากความเป็นจริง

หัดรู้ไปเรื่อยๆ หัดรู้อย่างไร หัดหมายรู้ 
ถ้าหมายรู้ถูก ต่อไปความคิดมันก็จะถูก 
เมื่อความคิดถูก ความเห็นมันก็จะถูก 
ความเห็นถูกเขาเรียกว่าสัมมาทิฏฐิ 
สัมมาทิฏฐินั่นล่ะ เกิดขึ้นเมื่อไร 
อวิชชาตายไปแล้วเมื่อนั้น 
พออวิชชาตายไปแล้ว อาสวะก็ย้อมจิตไม่ได้ 
ชาติภพอะไร มันก็ไม่สามารถก่อตัวขึ้นที่จิตได้แล้ว 
ภพชาติไม่ได้ก่อตัวที่อื่นเลย มันก่อตัวที่จิตนี้ล่ะ 
เมื่อจิตยังไม่รู้แจ้งเห็นจริง 
ภพชาติก็ก่อตัวขึ้นได้ ด้วยกำลังของอาสวะ

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
13 มกราคม 2567

2567

รู้ทุกข์ไว้ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 13 ม.ค. 2567

ถ้าเรายังไปปรุงแต่งจิตให้วิเศษแค่ไหน 
มันก็ยังเป็นของเก๊อยู่ 
เพราะฉะนั้นเวลาที่เราจะภาวนา 
อย่ามัวแต่นั่งปรุงแต่งจิต 
ให้มีสติรู้กายรู้ใจตามความเป็นจริง 
ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง 
รู้กายอย่างที่กายเป็น 
รู้จิตอย่างที่จิตเป็นไป 
มันก็จะอยู่ในหลักของคำว่ารู้ทุกข์ ละสมุทัย 
สิ่งที่เรียกว่าทุกข์ก็คือขันธ์ 5 
คือรูปนาม คือกายคือใจของเรานี้ล่ะ 
เราต้องรู้มัน ไม่ใช่ทิ้งมัน แล้วไปอยู่ในความว่าง

เวลาที่เราจะรู้กายรู้ใจ 
เรามีสติรู้ถึงความมีอยู่ของร่างกาย 
รู้ถึงความมีอยู่ของจิตใจ 
มีสติเห็นร่างกายนี้ มันเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลง 
จิตใจก็เคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ 
แล้วก็มีปัญญาเห็นว่าร่างกายและก็จิต 
ล้วนแต่ตกอยู่ใต้ไตรลักษณ์ 
สติเป็นตัวรู้สภาวะ 
สภาวะคือรูปธรรมนามธรรมทั้งหลาย 
ปัญญาเป็นตัวเห็นไตรลักษณ์ของรูปธรรมนามธรรม 
ฉะนั้นต้องเดินให้ถูกหลัก

คำว่า “ทุกข์ให้รู้ สมุทัยให้ละ” 
นี่เป็นกฎของการปฏิบัติ 
เป็นแม่บทใหญ่อยู่ในอริยสัจ 4 
อริยสัจ 4 ข้อคือ
ทุกข์ให้รู้ สมุทัยให้ละ นิโรธทำให้แจ้ง มรรคทำให้เจริญ 
ถ้ารู้ทุกข์แจ่มแจ้ง 
สมุทัยก็ถูกละ นิโรธก็ปรากฏขึ้นมา อริยมรรคก็เกิดขึ้น

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
9 มีนาคม 2567

กฎของการปฏิบัติ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 9 มี.ค. 2567

The long awaited Jingle Resume of 2015...starting in 1990 (!).  I've worked at a lot of stations, it seems... 

Jingle Resume 2015

ธรรมเทศนา (ภาษากลาง)
พระโพธิญาณเถร (ชา สุภทฺโท)
แผ่นที่ ๑ หัวใจพุทธศาสนา

ติดตามการเผยแผ่ข้อธรรมคำสอนได้ที่:

มรดกธรรมพระโพธิญาณเถร หลวงปู่ชา สุภทฺโท
The Teachings of Ajahn Chah

Facebook Page :  https://www.facebook.com/ajahnchah.memorial/

แผ่นที่ ๑ หัวใจพุทธศาสนา

๐๔ อ่านใจธรรมชาติ (ความอยาก)

มีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง